Маstodon нима? У Twitter’нинг ўрнини эгаллайдими?

Дунёнинг энг бой одами Илон Маск октябр ойи охирида Twitter платформасини 44 миллиард долларга сотиб олди. Шундан сўнг, верификация тизимига ўзгартириш киритиб, Twitter Blue пулли хизматини жорий қилди.

Бунинг ортидан сохта аккаунтлар кўпайиб кетгач, фойдаланувчилар ижтимоий медиа платформасига муқобил излашди.

Twitter сотиб олинганидан бери Мastodon юз минглаб янги фойдаланувчиларни жалб қилди.

Twitter каби Маstodon ҳам фойдаланувчиларга постлар жойлаштириш, одамлар ва ташкилотларни кузатиш, бошқаларнинг постларига муносабат билдириш (like) ва репост қилиш имконини беради.

Аммо Маstodon Twitter каби бир хил ижтимоий тармоқ хусусиятларини қўллаб-қувватласа-да, бу ягона платформа эмас.

Бунинг ўрнига, бу мустақил бошқариладиган, ўзаро боғланган серверлар федерацияси. Маstodon серверлари немис нотижорат ташкилоти Mastodon gGmbH томонидан ишлаб чиқилган очиқ кодли дастурий таъминотга асосланган.

Ўзаро боғланган Маstodon серверлари ва улар билан “суҳбатлаша оладиган” бошқа серверлар биргаликда fediverse деб номланади.

Fediverse’нинг асосий жиҳати шундаки, ҳар бир сервер уни бошқарадиган одамлар томонидан ўрнатилган қоидалар билан бошқарилади. Агар сиз fediverse’ни университет деб ҳисобласангиз, ҳар бир Маstodon сервери аудиторияга ўхшайди.

Сиз дастлаб қизиқишларингизга кўра қайси аудиторияга тайинланган бўлсангиз (бу бироз тасодифий бўлиши мумкин) ўша  ерда сиз эшитадиган суҳбатлар ва сиз яратадиган муносабатлар чуқур шакллантирилади.

Сиз бошқа аудиторияда “яшовчи” одамлар билан мулоқот қилишингиз мумкин, лекин сизнинг аудиториянгиздаги раҳбарлар ва қоидалар нима қила олишингизни белгилайди.

Агар сиз аудиториянгиздан норози бўлсангиз, уни алиштиришингиз мумкин.

Аммо кейин сиз янги жойнинг қоидаларига бўйсунасиз. Ҳисоб қайдномангизни ўрнатишингиз мумкин бўлган мисоллар деб аталадиган юзлаб Маstodon серверлари мавжуд ва бу мисолларда ким қўшилиши ва қандай контентга рухсат берилганлиги учун турли қоидалар мавжуд.

Бундан фарқли ўлароқ, Twitter ва Facebook каби ижтимоий медиа платформалари ҳаммани битта, улкан аудиторияга жойлаштиради. Ҳар бир инсон бир-бири билан мулоқот қилиши ва назарий жиҳатдан бир-бирининг суҳбатига қўшилиши мумкин.

Сўнгги маълумотларга кўра, Маstodon каби муқобил вариантлар Twitter’ни сотиб олиш якунланганидан кейин 12 кун ичида – 27 октябрдан 7 ноябргача – 657 фоизга ўсди.

Маstodon 12 кун ичида АҚШ иловалари дўконларидан тахминан 322 000 та ўрнатишни амалга оширди, бу аввалги даврдаги (15 октябрдан 26 октябргача) 3000 тадан 100 баробар кўп.

Маstodon каби муқобил ижтимоий медиа платформалари Twitter’даги ўзгаришлар туфайли янги фойдаланувчиларни қўшишда кескин ўсишни кузатди, бу эса унинг мобил иловасини ўрнатиш, сарф-харажат ва фойдаланишда кескин ўсишга олиб келди.

Twitter’нинг мобил иловасидан кундалик фойдаланиш ҳам бироз кўпайди. Сотиб олингандан сўнг 12 кун ичида олдинги даврга нисбатан 2 фоизга ўсди, дейилади Twitter’нинг янги раҳбари Илон Маск эълон қилган ҳисоботда.

Ҳозиргача кузатилган тенденциялар сақланиб қоладими ёки нормаллашадими, бу Twitter мобил иловасини қабул қилиш ва сарфлашнинг кўпайишими ёки Маstodon каби муқобилларга қизиқишнинг ортишими, буни вақт кўрсатади.