Путиннинг таклифи ва Европанинг риторик қатъияти – геосиёсий ҳафта таҳлили

Россия Украинада вақтинчалик халқаро бошқарув жорий этишни таклиф қилди: Москва тинчликка тайёр эмасми? Европа санкцияларни юмшатмайди: Макрон “энг ёмонига тайёрланамиз” демоқда. Путин АҚШнинг Гренландияни аннексия қилишига рози: ниманинг эвазига? Жорий ҳафтанинг халқаро майдондаги мавзулари муҳокамаси – Кun.uzʼнинг жонли эфирдаги “Геосиёсат” дастурида.

Ҳафта бошида ўтказилган Саудиядаги музокаралардан кейин қандай хулоса қилиш мумкин?

Ойбек Сирожов: Якунланган ҳафтада дунё сиёсий саҳнаси дипломатик учрашувларга бой бўлди. Албатта, тинчлик учун муҳим қадамлардан бири бу АҚШнинг Украина ва Россия вакиллари билан ўтказган музокаралари. Қувонарли томони Россия–Украина уруши борасида бугун фронтдаги жанглар эмас, оғир ўтаётган бўлса ҳам эътибор дипломатик учрашувларга қаратиляпти.

Саудия Арабистонидаги учрашувлар борасида асосан иккита масалада силжиш бор:

1. Энергетик нуқталарга ҳужум қилмаслик

2. Қора денгизда кемаларнинг хавфсиз ҳаракатланиши

Бу урушни тез якунлашнинг имкони йўқлиги аниқ эди, одатда урушнинг узил-кесил якунланиши бир томоннинг тўлиқ мағлубиятга учраши билан боғланади. Лекин айни вақтда қайсидир томонни тўлиқ енгилди деб бўлмайди. Россия ҳам, Украина ҳам фронтда эриша олмаган натижаларига музокаралар орқали етишга ҳаракат қилади, шунинг учун ҳам бу жараён узоқ вақт талаб этиши аниқ.

Камолиддин Раббимов: Доналд Трамп Путин ўртасида телефон суҳбати бўлганига ва 30 кунлик сулҳ ҳақидаги гапларга ҳам деярли уч ҳафта бўляпти. Лекин уруш тўхтамаяпти, Путин янги баҳоналар топиб Украинага босимини оширяпти. Путиннинг олдида иккита танлов бор: Агар келишув тўлиқ Россия ғалабасини таъминласа, Путин таклифни қабул қилади. Иккинчиси, урушни нимадир қилиб узоқроқ чўзиш, бир тарафдан Трампнинг тафаккурида келишув ҳохлашини, лекин бунинг учун мана бундай тўсиқлар бор деб вақтдан ютиш.

Томонлар ўртасида келишув ҳақида хабарлар чиққанда Путин Зеленскийни легитим эмас, яъни Украина сайловлар ўтказиши керак деган эди, лекин Зеленскийсиз Рададан кимдир бу ташаббусни олиши мумкин деб, умуман Украинанинг ҳозирги ҳеч бир амалдори қонунан ҳақли эмас деган гапларни айтяпти. Демак Путин фақатгина вақтдан ютиш учун ҳаракат қиляпти.

Макроннинг “энг ёмонига тайёргарлик” деган сўзлари ортида қандай сценарий ётибди?

Шуҳрат Расул: Макроннинг бу баёноти билан Трансатлантизм тизимининг (Трансатлантизм ғояси  бу – Шимолий Америка, айниқса, АҚШ ва Канада билан Европа ўртасидаги сиёсий, иқтисодий, ҳарбий ва маданий ҳамкорликни мустаҳкамлашга қаратилган тамойиллар мажмуаси. Ушбу ғоя ХХ асрнинг иккинчи ярмида айниқса кучайган бўлиб, асосан НАТО ва бошқа халқаро институтлар орқали шаклланди.) тўлиқ қулашини назарда тутгандек. Яъни АҚШнинг ортиқ Европа билан бир томонда турмаслигини англатади. Трамп ҳокимиятга келгандан кейин Европанинг лидерлари доим уни оҳиста огоҳлантиришди, Макрон айнан шуни назарда тутгандек. Евроиттифоқ энди ўз сиёсатини ўзи қуриши керак.

СССР парчалангандан кейин дунё кўп қутблилик сари юзланади деган фикрлар бор эди. Лекин бу жараён айнан Трамп сабаб Европа ва АҚШнинг айро кетиши билан кўп қутблилик энди бошланаётгандек. Шунингдек сиёсатшунослар сўнгги вақтларда эътибор марказига тушаётган Арктиканинг геостратегик аҳамияти, зиддиятлар фонида АҚШ вице-президенти Ж.Д. Вэнснинг Гренландияга ташрифи, Европа давлатлари Москвага қарши санкцияларни юмшатмоқчи эмаслиги, Россиянинг Украина бошқарувини БМТга топшириш ҳақидаги гапларига ташкилот бош котибининг рад жавоби ва шу каби ҳафтанинг муҳим воқеалари борасида ўз фикрларини билдирди.

Қизғин кечган суҳбатни тўлиқ ҳолатда YouTube платформасида томоша қилишингиз мумкин.