Трамп Ҳарвардни миллиардлардан маҳрум қилмоқчи

АҚШ президенти Доналд Трамп маъмурияти Ҳарвард университетида шундай аталмиш «яҳудийларга нисбатан адоват»га қарши чораларни текширишни бошлади. Бу ушбу таълим муассасасини 9 млрд долларгача миқдордаги федерал маблағдан маҳрум этишга олиб келиши мумкин.

Душанба куни АҚШнинг Таълим вазирлиги, Соғлиқни сақлаш ва ижтимоий хизматлар вазирлиги ҳамда Бош хизматлар бошқармаси Ҳарвард университети ва унинг филиалларига ажратилган федерал контрактлар ва грантларни «янги ташкил этилган яҳудийларга нисбатан адоват (антисемитизм)га қарши кураш бўйича қўшма ишчи гуруҳ» фаолияти доирасида «комплекс текширув»дан ўтказишини эълон қилди.

Таълим вазири Линда Макмэн шундай баёнот берди: «Ҳарварднинг талабаларни яҳудийларга нисбатан адоват асосидаги камситишдан ҳимоя қилишга қодир бўлмаслиги — бир пайтнинг ўзида жамиятни бўлувчи мафкураларни илгари суриши эвазига эркин фикрлашни четга суриши — университет нуфузини жиддий хавф остига қўйди». У яна ҳукумат «тегишли контракт агентликлари билан ҳамкорликда фаолиятни тўхтатиш тўғрисидаги буйруқлар заруратини баҳолайди», дея қўшимча қилди.

Баёнотга кўра, текширув 256 млн долларлик контрактлар ва 8,7 млрд долларлик кўп йиллик грант мажбуриятларини қамраб олади. Ундан кўзланган мақсад — университетнинг фуқаролик ҳуқуқлари соҳасидаги мажбуриятлар, жумладан, федерал қоидаларга мувофиқлигини кафолатлаш.

Трамп ва Республикачи партия олий таълим муассасаларига қарши кенг қамровли танқид кампаниясини йўлга қўйди. Улардаги «воук-мафкура»ни танқид қилиш билан бирга, антисемитизмни текшириш ва университет фондларига солиқ солиш каби чора-тадбирлар билан таҳдид қилмоқда.

Душанба куни қабул қилинган қарор Ҳарварднинг яқинда амалга оширган эҳтиёт чораларига қарамасдан қабул қилинди. Университет яҳудийларга нисбатан адоватга қарши кураш бўйича ишчи гуруҳ тузди, университетни антисемитизмда айблаган талабаларнинг даъво аризаси бўйича келишувга эришди, Яқин Шарқ тадқиқотлари маркази раҳбариятини ишдан бўшатди ва Ғарб соҳилидаги Бирзейт университети билан ҳамкорликни бекор қилди. Шунингдек, университет камситиш ва тазйиқларга қарши курашда эришилган ютуқлар бўйича ҳар йили ҳисобот чоп этиш мажбуриятини олди.

Элита олий ўқув юртларига қарши сўнгги босим Колумбия университетига ажратилган 400 млн долларлик федерал грантларнинг март бошида қайтариб олиниши ортидан янада кучайди. Бу қарор талабалар намойишларига нисбатан бошқарув ва интизом чораларини ўзгартириш талаблари билан боғлиқ устунликлардан сўнг қабул қилинган эди. Бу чоралар 2023 йилдан буён университетнинг иккинчи президентининг истеъфосига олиб келди, бироқ грант маблағлари ҳозирча қайтариб берилмади.

Ҳукумат Пенсилвания университетига ажратилган $175 млнлик молиялашни ҳам тўхтатди. Бу қарор, тахминларга кўра, университетнинг ўша вақтда амалда бўлган қоидалар асосида трансгендер спортчиларни аёллар мусобақаларида иштирок этишга рухсат бергани билан боғлиқ.

Ҳарварднинг фонди 50 млрд доллардан ортиқ деб баҳоланади. Расмийлар таъкидлашича, ушбу маблағлар аниқ мақсадлар — жумладан, талабаларга молиявий ёрдам кўрсатиш учун мўлжалланган. Жорий ой бошида университет талабаларни қўллаб-қувватлаш чораларини кенгайтиришини эълон қилди. Энди йилига 100 минг доллар ёки ундан кам даромадга эга оилалар фарзандлари бакалавр таълимини бепул олиш имкониятига эга бўлади.

Ўтган ҳафтада Ҳарвард юридик факультетининг бир неча ўнлаб профессорлари талабаларга мурожаатнома йўллашди. Унда Трамп маъмуриятининг юридик компанияларга қарши ҳаракатлари ва жамоат манфаатларига оид масалаларда қонуний фикр билдирган шахсларни жазолаш орқали «қонун устуворлигига жиддий таҳдид солаётгани» қатъий танқид қилинган.