«Путин учун енгил ғалаба». Трампнинг Россия президенти билан мулоқотига жаҳон матбуоти қандай муносабат билдирди?

19 май куни Владимир Путин ва Доналд Трамп учинчи марта телефон орқали Украина масаласини муҳокама қилди – бу сафар уларнинг суҳбати икки соатдан кўпроқ давом этди. Иккала президент ҳам уни муваффақиятли ва фойдали деб таърифлади, Трамп эса ҳатто уни «ажойиб» деб атади. Аммо жаҳон матбуоти унинг натижаларига танқидий баҳо бериб, суҳбатни Владимир Путиннинг навбатдаги ғалабаси деб баҳолади.

Доналд Трампнинг Владимир Путин билан мулоқотидан олдин Америка етакчиси Украина президенти Володимир Зеленскийга қўнғироқ қилган. Wall Street Journal манбасига кўра, улар ўзларининг дипломатик стратегияларини яна бир бор солиштирган, бундан ташқари, Зеленский Трампни Путинни 30 кунлик оташкесимга кўндиришга чақирган. Кейин Трамп ўша пайтда Сочидаги «Сириус» ўқув марказида бўлиб турган Путинга қўнғироқ қилган.

Суҳбат таржимани ҳисобга олган ҳолда икки соат давом этди – бу тўрт ой ичида икки президентнинг телефон орқали энг узоқ давом этган мулоқоти бўлди.

Мулоқот якунлари ҳақида аввалига Владимир Путин журналистларга анча вазмин оҳангда гапириб берди, кейин эса Трамп бу ҳақда ижтимоий тармоқларда яққол энтузиазм ва оптимизм билан ёзди.

Уларнинг баёнотларидаги гаплар бир-бирига тўлиқ мос келмайди. Путин фақат Москва Киев билан ўт очишни тўхтатишни ўз ичига олиши мумкин бўлган эҳтимолий тинчлик тўғрисидаги меморандум устида ишлашни бошлашга тайёрлигини айтди. Трамп эса Москва ва Киевнинг тинчлик бўйича музокаралари «дарҳол», икки томон ишлаб чиққан шартлар асосида бошланиши ҳақида ёзган.

Путин ва Трамп ўртасидаги суҳбатни таҳлил қиларкан, жаҳон матбуоти оптимизм учун жиддий сабаблар топа олмади.

«Ҳеч қандай аниқ натижа йўқ»

Кўплаб нашрлар Путин ва Трамп мулоқот якунлари бўйича бирор келишувга эриша олмаганига эътибор қаратмоқда. Икки соатлик мулоқот – ва ҳеч қандай муайян натижа йўқ, дея таъкидлайди французларнинг Le Monde нашри.

Трамп ва Путиннинг телефон мулоқоти Россия-Америка муносабатларида Трамп – кичик ҳамкор экани ҳақидаги оғриқли эслатма бўлди, деб ёзади Америкадаги Atlantic журнали.

Ҳатто очиқчасига Трампни қўлловчи консерватив Fox News ҳам «айнан қандай натижаларга эришилгани ҳозирча номаълум экани»ни қайд этган.

Россия президенти билан суҳбатда сезиларли ютуқлар йўқлиги Трампнинг шахсий харизмаси ва музокаралар олиб бориш маҳоратига бўлган ишончи ҳозирча АҚШ ва Россия ўртасидаги чуқур келишмовчиликларни бартараф эта олмаслиги ва президент Путин томонидан бошқариладиган мураккаб сиёсий мотивларга таъсир қила олмаслигини кўрсатди, деб ёзади New York Times.

Трамп яна «ўз шахсиятининг кучи» ва Путин билан муносабатлари тарихига эътибор қаратмоқда, деб ёзади Associated Press. Аммо «шахсият кучи» урушни тугатиш учун етарли эмас: душанба куни икки президент ўртасидаги телефон суҳбати ҳар қандай эҳтимолий ютуқ қанчалик узоқ эканини кўрсатди, деб ҳисоблайди CNN.

«Мана сизга Доналд Трампнинг Россия президенти Владимир Путинни Украинадаги урушга чек қўймоқчи эканини исботлашга мажбур қилаётган „шахсият кучи“», — деб киноя билан ёзди нашр.

Хотиржам Путин учун енгил ғалаба

Бир нарсага амин бўлиш мумкин: Путин Трамп билан мулоқоти якунларидан мамнун бўлиши керак, дея хулоса қилади немисларнинг Spiegel нашри.

Америка президенти ўзининг зудлик билан ўт очишни тўхтатиш ҳақидаги талаблари ва Москва буни рад этган тақдирда янги санкциялар қўллаш таҳдидларини эсламади ҳам, деб ёзади британларнинг Guardian нашри: афтидан, Трамп яна Кремлга босимни сусайтирди.

Россия ва Украина ўзаро келишиб олиши кераклигини айтиб, Трамп «Кремлдаги дўсти» тарафини олди, деб ҳисоблайди CNN телеканали шарҳловчилари.

CNN, шунингдек, Трамп яна Украинадаги уруш харажатларидан шикоят қила бошлаганини таъкидлаб, АҚШ Киевга Жо Байден маъмурияти давридагидек ҳарбий ёрдам кўрсатмаслигини қайд этди. Бу ёрдамсиз Украинанинг Россия босқинини қайтариш борасидаги саъй-ҳаракатлари жиддий чекланади, дея таъкидлайди телеканал.

Путин ва Трампнинг телефон орқали мулоқотлари икки етакчининг шахсий алоқасини мустаҳкамлашга ёрдам беради, дея таъкидлайди матбуот. Guardian Путин аввал ҳам бир неча бор Трампни омма олдида мақтагани ва ҳатто Америка президентига хушомад қилганини эслатган. Россия президенти ўтган йил ёзида президентликка номзодга суиқасд уюштиришга уринишдан кейин «дўсти учун» ибодат қилганини айтган. Душанба кунги телефон мулоқотида ҳам Путин Трамп билан шахсий муносабатларни йўлга қўйишда давом этди ва уни ўн биринчи набираси туғилгани билан табриклади.

Сочидаги мусиқа мактабини Трампга қўнғироқ қилиш жойи сифатида танлаб, Путин ўзига бўлган ишончни ва келишув мавзусига бефарқлигини кўрсатмоқчи бўлди, деб ҳисоблайди Guardian. Унинг кеккайиши жанг майдонида кичик, аммо барқарор олдинга силжиш, европаликларнинг Москванинг хатти-ҳаракатларига номувофиқ муносабати ва Россия иқтисодиётининг уруш эҳтиёжларига тобора мослашиб бораётгани билан боғлиқ, деб ёзади Guardian.

Британиядаги бошқа бир газета — Times бу фикрни такрорлайди. Бефарқликнинг бундай намойиши — силжиш кузатилмаётган тинчлик жараёнига яна бир зарба бўлди, дея шарҳлайди Times телефон мулоқоти учун танланган жойни.

АҚШ музокаралардан чиқадими?

Телефон мулоқоти олдидан Оқ уй матбуот котиби Кэролайн Левит ва АҚШ вице-президенти Жей Ди Вэнс агар томонлар можарони тинч йўл билан ҳал қилишга жиддий ёндашмаса, АҚШ ўт очишни тўхтатишга уринишдан воз кечишини яна бир бор таъкидлади.

«Танго учун икки киши керак, – деди Вэнс Россия ва АҚШ президентлари ўртасидаги телефон суҳбатидан бироз олдин. – Биз [урушни] тўхтатишга уриниб кўрамиз, лекин бунинг иложи бўлмаса, эртами-кечми айтамиз: биласизми, шу вақтгача уриниб кўришдан маъно бор эди, лекин энди биз бу билан шуғулланмаймиз».

Financial Times нашрининг Кремлга қўнғироқдан кейин Трампнинг Зеленский ва Европа етакчилари билан суҳбатидан хабардор бўлган манбаларига кўра, АҚШ президенти Вашингтон можарода воситачилик қилишдан узоқлашишини ва Россия ва Украинага ўт очишни тўхтатиш бўйича мустақил келишувга эришиш имконини беришини аниқ қилиб айтган.

Газетанинг манбасига кўра, Европа етакчилари Трамп уларга Путин билан мулоқоти ҳақида гапириб берганида таажжубга тушишган.

Трамп Путин билан суҳбатдан сўнг Truth Social ижтимоий тармоғидаги постида Ватикан кейинги музокаралар учун майдон бўлишга тайёрлигини эслатди.

«Трамп, афтидан, ўзининг воситачилик вазифасини олий кучга — папага — зўр иштиёқ билан топширганга ўхшайди», дея киноя қилади New York Times.

Atlantic журнали эса Трампнинг музокаралардан чиқишга тайёрлигида ижобий жиҳатларни кўрмоқда: унинг муаллифлари фикрича, Путин Трампнинг тинчликпарвар бўлиш истагидан вақтни чўзиш ва АҚШнинг Киевга янги қуроллар етказиб беришига ёки Россияга қарши янги санкциялар киритишига йўл қўймаслик учун фойдаланмоқда.

Санкциялар қамчиси ва ширинлиги

Assosiated Press хабарига кўра, Трамп санкциялар ва уларнинг бекор қилинишидан Россия учун қамчи ва пряник сифатида фойдаланмоқда.

Бироқ, FT нашри ўз манбасига таяниб ёзишича, Америка президенти европалик ҳамкасбларига Путин Россияни тинч йўл билан тартибга солиш бўйича барча уринишларни рад этган тақдирда ҳам, АҚШ Россияга қарши янги санкциялар жорий этишига ваъда бермаган.

Лекин бу санкциялар сиёсатига нуқта қўйилди, дегани эмас. Atlantic’нинг ёзишича, агар АҚШ музокаралар жараёнидан чиқса, республикачилар заиф кўринишни ёқтирмайдиган Трампга босим ўтказиши ёки бошқа давлатлар Украинани қўллаб-қувватлашни кучайтириши мумкин.

Европа сиёсатчилари аллақачон Москвага янги санкциялар ваъда қилмоқда. 20 май, сешанба куни Германия мудофаа вазири Борис Писториус Брюсселда Европа Иттифоқининг бошқа мамлакатларидаги ҳамкасблари билан учрашув олдидан Путин вақтни чўзаётганини ва янги санкциялар жорий этилиши кераклигини айтди, деб хабар берди Reuters ахборот агентлиги.