Бор отангга, бор онангга... ёхуд Олий суд ўз манфаати йўлида фуқарони сарсон қилишда давом этмоқда

Рустам Камаловга отасидан мерос бўлиб қолган, Тошкент шаҳрининг Юнусобод тумани 19-мавзесида жойлашган 32-уйдаги 48-хонадон тергов органининг асоссиз хатлови ва суднинг ноқонуний ҳукмига биноан, 2009 йилда давлат эгалигига ўтказилади. 2011 йили аукцион савдосига қўйилгач, уни Олий суд маҳкамаси 58 миллион 500 минг сўмга сотиб олган. Оила аъзолари ҳайдаб чиқарилгандан сўнг бу квартира Олий суд ходимларига хизмат уйи сифатида берилган. Р.Камаловнинг эса шу вақтгача адолат истаб бормаган идораси қолмади.

Ниҳоят, 2018 йил 26 январда жиноят ишлари бўйича Тошкент вилояти суди бу можарони кассация босқичида кўриб чиқади. Шу асно қуйи суд ҳукмини ноқонуний деб топади ва фуқарога уйини қайтариш тўғрисида ажрим чиқаради. Бироқ..

«Айбинг шу уй сеники бўлгани»

Орадан кўп ўтмай ғалати воқеа рўй беради. Ўша ажрим Олий суд маҳкамасининг хўжалик бўлими мудири, аниқроғи, алоҳида юридик шахс ҳисобланмаган, ташкилот таркибий тузилмасидаги бўлим ходими ими-жимида киритган шикоят асосида Олий судда назорат тартибида кўриб чиқилди. Пировардида Р.Камаловга уйнинг ҳозирги кундаги баҳосидан 8-9 баробар кам миқдорда пул қайтарилиши лозим деб топилади.

Табиийки, Р.Камалов яна ўз ҳақ-ҳуқуқларини талаб қилиб, тегишли идораларга тинимсиз мурожаатлар йўллай бошлади. Аммо Олий суд раҳбарияти томонидан суд қарорларини ўзгартириш ёки бекор қилиш учун асослар мавжуд эмас деб топилгани сабабли ҳар сафар унга шикоятлари қаноатлантирилмай қолдирилгани ҳақида маълум қилинди.

Олий суд ноҳақ, уй эгасига қайтарилиши шарт!

Кейинчалик масалага Сенатнинг суд-ҳуқуқ масалалари ва коррупцияга қарши курашиш қўмитаси раиси Б.Матмуратов холисона муносабат билдирди. У Р.Камаловга нисбатан Олий суд томонидан адолатсизлик қилинганини рўй-рост эътироф этди. Ўзбекистон Республикаси Инсон ҳуқуқлари бўйича Миллий маркази ҳам Олий суд қатор қонун нормаларига риоя қилмаганини таъкидлаб, иш бўйича одилона қарор қабул қилинишида амалий ёрдам кўрсатишни сўраб, Бош прокурор Ниғматилла Йўлдошев номига илтимоснома киритди.

Шунингдек, Тошкент Давлат юридик университетининг Фуқаролик ҳуқуқи кафедраси катта ўқитувчиси, юридик фанлар бўйича фалсафа доктори Қамбариддин Меҳмонов муаммога назарий жиҳатдан ёндашди. Фуқаролик кодексининг 985-моддаси биринчи қисмига кўра, ғайриқонуний ҳаракат (ҳаракатсизлик) туфайли фуқаронинг шахсига ёки мол-мулкига етказилган зарар уни етказган шахс томонидан тўлиқ ҳажмда қопланиши лозимлиги, модомики, тергов ва суд органларининг ноқонуний қарорлари (ҳаракатлари) оқибатида фуқаро Р.Камаловга зарар етказилган экан, у тўлиқ хажмда қопланиши шартлигини эслатди.

Ишда бурилиш бўлгандек туюлди, аммо...

Олий суднинг Камаловлар оиласига нисбатан ноҳақликлари бир муддат жамоатчилик диққат марказида бўлди-ю, кейин унутилди. Шу боис, жорий йилнинг 19 июнида Kun.uz сайти саҳифаларида мурожаат асосида тайёрланган дастлабки мақола қайта ёритилди. Бунга жавобан Олий суд матбуот хизмати раҳбари Азиз Обидов таҳририят билан боғланиб, ушбу масала аллақачон ижобий ечим топгани, Олий суд ходимлари квартирани тарк этишгани, уни асл эгасига қайтариш тўғрисида суд қарори чиққани, ҳозир уйни топшириш бўйича зарур ҳужжатлар расмийлаштирилаётганини маълум қилди. Аммо биз Рустам Камалов билан боғланганимизда, у бундай «янгилик»дан мутлақо бехабар эканлигини айтди. 22 июнь куни эса Олий судга бориб, квартира тақдирига оид қарордан нусха беришларини сўради. Уни олгач, бадтар таажжубга тушди. Чунки бу ҳужжат Олий суд Раёсати томонидан 2020 йил 7 майда қабул қилинган экан. Демак, орадан салкам етти ҳафта ўтган. Шунга қарамай, қарор нусхаси бевосита манфаатдор томонга етказилмаган, жилла қурса, унинг мазмуни ҳақида бирор-бир маълумот берилмаган!

Ишончимиз комилки, сайтимизда мақола қайта эълон қилинмаганда бу ҳақда ҳеч ким эсламаган ҳам бўларди, чунки фуқарога шу йил 10 июнь санасида Олий суд судьяси Р.Орзиқуловнинг имзоси билан юборилган 198-t/20-сонли жавоб хатида Раёсат қарори ҳақида лом-мим дейилмаган. Аксинча, мазкур жавоб хатида мурожаат мазмунига умуман алоқаси бўлмаган гаплар битилган.

Оларда кирар жоним, берарда чиқар жоним... ми?

Энг афсусланарлиси, Олий суд Раёсатининг бу қарори билан ҳеч нарса ўзгармади. Аксинча, ноҳақлик қурбони бўлиб, қарийб 10 йиллик умри сарсон-саргардонликда ўтаётган фуқарога нисбатан яна бир бор адолатсизлик қилинди.

Дарвоқе, ушбу ҳужжатга кўра, ЖИБ Тошкент вилояти судининг 2018 йил 26 январдаги Р.Камалов фойдасига чиқарилган ва Олий суд жиноят ишлари бўйича судлов ҳайъатининг 2018 йил 20 сентябрдаги Р.Камаловга уй ўрнига 58 миллион 500 минг сўм бериш тўғрисидаги ажримлари бекор қилинган. Шунингдек, манфаатдор томонлар хонадон ёки унинг қиймати қайтарилиши масаласида фуқаролик судига мурожаат қилиш ҳуқуқига эга эканлиги тушунтирилган.

Рустам Камалов қарор нусхасини таҳририятга тақдим этгач, биз унинг мазмуни юзасидан тушунтириш олиш ниятида Олий суд матбуот хизмати раҳбари Азиз Обидовга қайта уландик. Афсус, у воқеа тафсилотларидан бехабар шекилли, тайинли жавоб бера олмади.

Кўриб турганингиздек, Раёсат қарори мазмуни матбуот хизмати раҳбари аввалроқ берган изоҳнинг мутлақо тескариси бўлиб чиқмоқда. Олий суд бировнинг бурнини қонатиш эвазига эга бўлган квартирага бунчалик ёпишиб олгани, уни қонуний эгасига қайтаргиси келмаётгани халқимизнинг «Оларда кирар жоним, берарда чиқар жоним» деган нақлини ёдга солмоқда. Бундан қатъи назар, Олий суд Раёсати Р.Камаловнинг тураржойи асоссиз тортиб олинганини эътироф этмоқда. Шундай экан, нима учун у тўла ваколати бўла туриб, тегишли чораларни кўрмаяпти, нима учун қонун устуворлигини таъминлашга шошилмаяпти? Ёки янги Ўзбекистоннинг одил судлови халқнинг силласини қуритадиган, жабрдийдаларни идорама-идора сарсон қиладиган ва суд остоналарида сарғайтирадиган тизимми?..

Ҳурматли Олий суд расмийлари, илтимос, бу мақоламизга раддия ёки муносабат билдириб ўтирманг. Токи рейдерлик йўли билан тортиб олинган уй қонуний эгасига қайтарилмас экан, ҳар қандай изоҳингиз бефойда эканлиги, сизлар ўз ҳамкасбларингиз топтаган адолатни қарор топтиришга шошилмаётганингизни ва инсонлар тақдирига лоқайдлигингизни оқлаш учун асос бўлолмаслиги аниқ.

Дилшод АБДУҚОДИРОВ