Дунёдаги вазият: эрта туғилган чақалоқлар инқирози, Британия бўйича хавотирлар ва аралаш вакциналар фойдаси

Вакциналарни аралаштириб қўллаш мумкинми?

BBC шу ва шу каби дунёдаги коронавирус билан боғлиқ сўнгги хабарларни келтирди.

Жонс Ҳопкинс университети маълумотларига кўра, бугунги кунда дунёда Covid-19 билан касалланиш ҳолатлари 181,5 млн.дан ошган, 3,9 млн киши вафот этган. Касалланиш ҳолатлари ва ўлим кўрсаткичлари бўйича етакчилар рейтингини АҚШ, Ҳиндистон ва Бразилия бошқариб турибди.

Франция касалланиш ҳолатлари сони бўйича (5,8 миллиондан ортиқ) Европада биринчи ўринга чиқди. Россия касалликдан вафот этганлар сони бўйича Европа давлатлари орасида етакчи (134,5 мингдан ортиқ ўлим).

Британия яна хавотирда

Британияда кунлик касалланиш ҳолатлари кескин ортиши туфайли Ҳонгконг ушбу давлатни юқори хавф тоифасидаги давлат сифатида таснифлади ва номаълум муддатга авиақатновларни тўхтатди.

Янги ҳолатларнинг катта қисми илк бор Ҳиндистонда аниқланган ва тез орада бутун дунёга тарқалиб кетган «Дельта» штамми билан боғлиқдир.

Шу билан бирга, Британия ҳукумати ковиддан ўлим даражаси пастлигини қайд этмоқда, касалхоналарга ётқизишга эҳтиёж сезаётган беморлар сонидаги ўсиш ҳам сезиларли эмас.

Аммо кўпчилик орол давлатдаги вазият худди биринчи тўлқин вақтида бўлгани каби тезда назоратдан чиқиб кетишидан ташвишланмоқда. Шу муносабат билан Германия ички ишлар вазири Ҳорст Зееҳофер Лондонни футбол бўйича Европа чемпионатининг яримфинал ва финал ўйинларига мезбонлик қиладиган «Уэмбли» стадионига ташриф буюрувчи мухлислар сонини қисқартиришга чақирмоқда.

Англия футбол расмийлари 90 минг томошабинга мўлжалланган «Уэмбли» трибуналарининг 25 фоизига одам киришига рухсат берган.

УЕФА эса стадионларга имкон қадар кўпроқ мухлислар киритилишини истамоқда. Масалан, Будапештдаги ўйинларда трибуналар лиқ тўлган.

Зееҳофер янги, янада хавфлироқ штаммлар пайдо бўлган даврда бундай ёндашувни масъулиятсизлик деб атаган.

Ўз навбатида, Буюк Британия Миллий статистика хизмати маълумотларига кўра, мамлакатда коронавирусга такрорий чалиниш ҳолатлари деярли учрамаяпти.

Тегишли тадқиқот 2020 йил апрелидан 2021 йил июнига қадар муддатда ўтказилган бўлиб, унда мингдан ортиқ киши иштирок этган. Улар доимий равишда тест қилиб турилган. Улар орасида фақат 15та ҳолатда такроран касалланиш қайд этилган, бу ҳолатларда биринчи ва иккинчи касалланиш орасидаги муддат ўртача 115 кунни ташкил этган.

Вакциналар аралашмаси

Эмлашда биринчи ва иккинчи дозада турли вакциналарни қўллаш Covid-19дан ишончли ҳимояни таъминлайди. Буюк Британиядаги яна бир тадқиқот муаллифлари шундай хулосага келишган.

Оксфорд университетининг Com-Cov тадқиқотида 50 ёшдан катта бўлган 850 киши қатнашган: кўнгиллилар тўрт ҳафта оралиғида турлича икки вакцина қабул қилишган. Тадқиқот муаллифлари аниқлашича, Astrazeneca ва Pfizer вакциналари комбинацияси антитаналар ишлаб чиқаришда Astrazeneca вакцинасининг икки дозасидан кўра самаралироқ бўлиб чиққан.

Экспертларнинг қайд этишича, икки турли препаратларни қўллаш вакцинация дастурини енгиллаштиришга ёрдам беради.

Бундан ташқари, бошқа бренд вакцинаси дозаси AstraZeneca вакцинасининг икки дозасини қабул қилиб бўлган пациентга ҳам фойдали: учинчи доза иммун реакцияни янада кучайтиради. Аммо ҳозирча учинчи дозани йил якунигача қабул қилиш мумкинлиги ҳақида гапиришга ҳали эрта: экспертларнинг сўзларига кўра, вақт ўтиши билан иммунитет қанчалик заифлашиши мумкинлигини билиш учун маълумотлар ҳали етарли эмас.

Айрим давлатлар вакцинация учун препаратлар комбинациясидан фойдаланишни бошлаб юборган, масалан, Испания ва Германия. Аммо олимлар янги тадқиқот натижалари бир хил препарат билан эмлаш амалиётига бўлган ишончни сусайтирмаслиги кераклигини таъкидлашмоқда.

Бразилияда чақалоқлар барвақт туғилиши ҳолатлари кўпайди

Бразилиялик акушерлар ва педиатрлар бутун мамлакат бўйлаб туғуруқхоналарда интенсив терапия бўлимлари эрта туғилган чақалоқлар билан тўлиб-тошгани ҳақида жар солишмоқда.

Бу ҳомиладор аёллар орасида ковидга чалиниш ҳолатлари ошиб кетгани билан боғлиқ. Оналар туғиш вақтида ўпка ёки юрак етишмовчилиги туфайли вафот этаётган ҳолатлар ҳам кам эмас.

Ҳомиладорлик босқичида вафот этаётганлар ҳам кўп. Бразилия акушерлар ассоциацияси маълумотига кўра, Covid-19 шу вақтгача 1461 нафар ҳомиладор аёл ўлимига сабаб бўлган, бу ўлимларнинг 1007таси жорий йилда рўй берган.

Аммо кўплаб экспертлар ҳақиқий рақамлар бундан ҳам юқори деб ҳисоблашмоқда, чунки мамлакатда нафас олиш йўлларида муаммоларга дуч келган барча беморларни ҳам ковидга текширишнинг иложи бўлмайди.

Коронавирус ҳомиладор аёлларда эрта туғуруқни келтириб чиқармоқда. Бу борадаги статистика 2021 йилда кескин ўсиб кетган, бу даврда бутун мамлакатда «бразилча вариант» ёки «Гамма-штамм» деб ном олган Р.1 штамми кенг тарқалди.

Эрта туғиб қўйган аёлларнинг кўп қисмида айнан шу штамм аниқланган.

Бразилияда 2020 йил давомида ҳомиладор аёллар орасида коронавирусга чалиниш билан боғлиқ 6805 ҳолат қайд этилган бўлса, 2021 йилнинг беш ойида бу рақам 7679тани ташкил этмоқда.

Шу билан бир вақтда, Россияда коронавирусдан 149 нафар ҳомиладор аёл вафот этгани маълум қилинди. Сешанба куни академик Кулаков номидаги Акушерлик ва гинекология маркази директори Геннадий Сухихнинг маълум қилишича, бу ҳолатларнинг 103таси ўтган йилга, 46таси жорий йилга тўғри келади.

Пандемия бошидан буён туғуруқ арафасида ва туғуруқдан кейинги даврда 44,2 минг россиялик аёлда коронавирус аниқланган. Юзлаб аёллар жонлантириш бўлимларига ётқизилган ва сунъий нафас олдириш аппаратларига уланган.

Сифатли ниқоб учун кураш
Кембриж университети олимларининг навбатдаги тадқиқотида коронавирусдан ҳимояланиш даражаси тиббий ниқоб сифатига боғлиқлиги ҳақида сўз боради.

Бу тадқиқот тиббиёт жамоатчилиги ва Британия ҳукумати ўртасида яна бир бор тиббий ходимларининг пандемия давридаги иш шароитлари борасидаги баҳслар учун аргумент бўлди.

Айни вақтда Британиядаги шифохоналарнинг айримларидагина тиббий ходимлар ҳимоялаш даражаси 100 фоизга яқин бўлган FFP3 ниқоблари билан таъминланган.

Аммо бу ҳам доимий эмас. Пандемиянинг биринчи тўлқинида «қизил» ва «яшил» зоналардаги ходимлар бир хилдаги ҳимоя воситаларидан фойдаланишга тўғри келган, ҳолбуки «қизил» ҳудудларда Covid-19га чалиниш хавфи 47 фоизга юқори бўлган.

Эҳтиёткорлик чоралари кўрилганига қарамай кўплаб шифокорлар вирусга чалинган. Ўтган йил декабрида иккинчи тўлқин бошланганида 17 фонд ва касаба уюшмалари, хусусан, Кембриж университетига алоқадор бўлганлар, персонални FFP3 ниқоблари билан таъминлашга киришган.

Бу чора умуммиллий сиёсатнинг бир қисми бўлмагани сабабли такомиллашган ҳимоя воситаларига эришиш учун узоқ давом этувчи кампаниялар олиб бориш керак бўлади.

Кембриж олимлари тадқиқотидан кейин бир гуруҳ шифокорлар ва маслаҳатчилар мамлакатнинг янги соғлиқни сақлаш вазирига хат ёзиб, амалдаги стратегияни қайта кўриб чиқишни сўрашган.