«Тескари хавфсизлик кафолатлари». Путин аслида ҳам ўт очишни тўхтатишга тайёрми?

Бу талабларни у Россиянинг сўнгги уч йиллик кенг кўламли босқини давомида ва унгача ҳам қўйиб келган. Украина ва унинг ғарбдаги ҳамкорлари учун уларнинг кўпчилиги номақбул ёки бажариб бўлмайдиган бўлиб чиқади.

«Биз ҳарбий ҳаракатларни тўхтатиш бўйича таклифларга қўшиламиз, лекин биз бундай тўхташ узоқ муддатли тинчликка олиб келиши ва инқирознинг асосий сабабларини бартараф этиши кераклигидан келиб чиқамиз», – деди Владимир Путин.

BBC шарҳловчилари Лаура Гоцци ва Пол Кирби Путин ўт очишни тўхтатишга қанчалик тайёрлигини таҳлил қилди.

Узоқ муддатли тинчлик зарурлиги ҳақида ҳеч ким баҳслашмайди, аммо Путиннинг урушнинг асл сабаблари ҳақидаги ғояси Украинанинг Россия орбитасидан ташқарида суверен ва мустақил давлат сифатида мавжуд бўлиш истаги атрофида айланади.

Украина НАТО ва Европа Иттифоқининг бир қисми бўлишни истайди – шу даражадаи, бу Украина Конституциясида белгиланган.

АҚШ президенти Доналд Трамп аллақачон Киевнинг НАТОга аъзо бўлишини шубҳа остига қўйган, Путин эса Украинанинг давлат сифатида мавжудлиги ғоясини бир неча бор рад этган.

Буларнинг барчаси Россия президенти айтган кўплаб нюанслар асосида ётади.

У келишувда Украина армиясини кучайтириш ва қурол-яроғ захираларини тўлдиришига тўсиқ бўлишини хоҳлайди – Ғарбдан бошқа таъминот бўлмаслиги учун. У бунга ким кафолат беришини билмоқчи.

Уруш бошиданоқ Путин Украина «демилитаризация»сини талаб қилди, бу эса Киев ва унинг иттифоқчилари учун қабул қилиб бўлмайдиган шартдир.

Моҳиятан, Путин ҳам хавфсизлик кафолатларини изламоқда, фақат тескарисини.

Россия қайта қуролланиш ёки ўз кучларини сафарбар қилишни тўхтатишга рози бўладими? Бу ҳақиқатга тўғри келмайди ва Кремлдаги брифингда Путин томонидан ҳеч қандай ён беришларга ишора йўқ эди.

Путин бир кун олдин ўтган йил августидан бери Украина қўшинлари томонидан қисман эгаллаб турилган чегарадош Курск областига сафаридан кўтаринки кайфиятда қайтди.

Курск областида Россия устунликка эга, Путин эса музокараларни куч позициясидан олиб бораётганини аниқ ҳис қилмоқда ва бу позицияларни йўқотишни истамайди.

«Агар биз ҳарбий ҳаракатларни 30 кунга тўхтатсак, бу нимани англатади? У ердагиларнинг ҳаммаси жангсиз чиқадими? Тинч аҳолига қарши кўплаб жиноятлар содир этганидан кейин уларни у ердан чиқариб юборишимиз керакми? Ёки Украина раҳбарияти уларга қуролларини ташлаш, шунчаки таслим бўлиш ҳақида буйруқ берадими? Бу қандай бўлади?» – дея савол қўйган у.

Аввалроқ Россия Мудофаа вазирлиги рус қўшинлари украинлар эгаллаб олишга муваффақ бўлган энг йирик шаҳар – Суджани назоратига қайтарганини маълум қилганди.

«Агар яқин кунларда жисмоний блокировка бўлса, умуман ҳеч ким чиқа олмайди. Фақат икки йўл бўлади – асир тушиш ёки ҳалок бўлиш», – деди Путин.

Худди шу нарса бутун фронт чизиғига ҳам тегишли, унинг сўзларига кўра, Россия қўшинлари деярли барча йўналишларда олдинга силжимоқда.

Аслида эса ундай эмас, чунки Россиянинг Украина шарқидаги сўнгги муваффақиятларига қарамай, фронтнинг аксарият қисмида турғун вазият юзага келган.

Путиннинг фикрича, 30 кунлик сулҳ Россияни афзалликлардан маҳрум қилади ва украинларга қайта гуруҳланиш ва қайта қуролланиш имконини беради.

Ҳозирча ўт очишни тўхтатиш шартларига риоя қилинишини таъминлайдиган ҳеч қандай механизм таклиф қилинмаган.

Ғарб давлатлари тинчликпарвар кучларни киритишни таклиф қилишганди, лекин вақтинчалик сулҳ ҳолатида эмас, балки якуний тинчлик келишуви тузилган тақдирдагина бунинг имкони бўлиши мумкин.

Қолаверса, Россия бундай вариантга рози бўлиши факт эмас.

Бу «нюанслар»нинг барчасини ҳисобга олган ҳолда, Путин, афтидан, ўт очишни тўхтатиш Россияга фойда келтириши мумкинлигига шубҳа билан қараган, айниқса, унинг қўшинлари устунлик қилаётган шароитда.

Путин пайшанба куни кечқурун Москвада АҚШ расмийлари, жумладан, Трампнинг махсус вакили Стив Уиткофф билан ёпиқ учрашув ўтказгани хабар қилинганди.

Бу музокараларнинг натижалари қандай бўлишидан қатъи назар, Путин охир-оқибат энг муҳим суҳбати Америка президенти билан бўлишини билади.

«Ўйлайманки, америкалик ҳамкасбларимиз, ҳамкорларимиз билан ҳам гаплашиб олишимиз керак. Балки президент Трампга қўнғироқ қилармиз», – деди унинг ўзи ҳам.

Путин ўз позициясини олдиндан баён қилди ва ўт очишни тўхтатиш йўли деярли бажариб бўлмайдиган шартлар билан тўлиб-тошганини маълум қилди.