Жаҳон | 17:24 / 23.03.2025
9064
5 дақиқада ўқилади

Ўттиз йил олдин Япониядаги секта Токио метросида зарин гази ишлатиб, теракт уюштирганди — фотосуратлар

Бу нодавлат ташкилот мустақил равишда кимёвий қурол тайёрлаши ва қўллаши билан боғлиқ биринчи ва охирги ҳолат бўлиб қолади.

1995 йил 20 март куни Токио метросида бир вақтнинг ўзида бешта бекатда жанговар зарин газидан фойдаланган ҳолда теракт содир этилади. Уни Сёко Асаҳара бошчилигидаги «Аум Синрикё» апокалиптик сектаси уюштирган. 13 киши ҳалок бўлган, мингдан ортиқ киши жабрланган. Секта раҳбарларининг аксарияти ҳибсга олинади, улардан 13 нафари, шу жумладан Асаҳара қатл этилади.

Сёко Асаҳара (ҳақиқий исми Тадзуо Мацумото) 1987 йилда «Аум Синрикё» ҳаракатига асос солган. У 32 ёшда эди, чақалоқликдаги касаллик туфайли деярли бутунлай кўр бўлган, у анъанавий тиббиёт билан шуғулланишга, Ҳиндистонга бир неча марта зиёратга боришга ва ҳатто далай-лама билан учрашишга улгурган.

«Аум Синрикё» милленаристик секта эди, яъни унинг издошлари тез орада қиёмат бўлишига тайёрланарди. У буддизм, ҳиндуизм ва христианлик элементларини бирлаштирган. Хусусан, Сёко Асаҳара ўзини Исо Масиҳ деб атаган.

1990 йил январ. Сёко Асаҳара (ўртада) «Аум Синрикё» негизида ташкил этилган партиянинг таъсис конференциясида. Мактабда у синфдошларига бир кун келиб Япония бош вазири бўлишини айтганди. Партия парламентга кира олмайди
The Asahi Shimbun / Getty Images
«Аум Синрикё» аъзолари Сёко Асаҳара ниқобини таққан ҳолда намойишда. Токио, 1990 йил
Sankei / Getty Images

«Аум Синрикё» диний ташкилот сифатида рўйхатга олинган. Унга қарши оммавий кампания олиб борилади: секта ҳокимиятни эгаллаб олиш ва оммавий террор уюштиришни режалаштиришда айбланган. Шунингдек, полиция фирибгарликда гумон қилиб суриштирув ҳам ўтказган: «Аум Синрикё» аъзолари кўчмас мулкни сотиб олиш учун кўплаб сохта фирмаларни рўйхатдан ўтказишда гумонланган. Кейинчалик маълум бўлишича, секта аъзолари бир неча кишини, жумладан, уни тарк этишга уринганларни, шунингдек, ўз мухолифларини ўлдирган.

1995 йил 22 мартда полиция «Аум Синрикё» штаб-квартирасида тинтув ўтказишни режалаштиради. Сёко Асаҳара бу ҳақда олдиндан огоҳлантирилганди. Ҳуқуқ-тартибот идоралари эътиборини чалғитиш учун у теракт уюштиришни буюради. 20 март куни эрталабки тиғиз вақтда секта аъзолари Токио метросининг бешта бекатида зарин газини ишлатади.

Токио, 1995 йил 20 март. «Цукидзи» метро бекатидан чиқиш жойи – бу «Аум Синрикё» газ ҳужумидан жабрланганлар олиб кетилган жойлардан бири. Бекат яқинида Токиодаги энг йирик шифохоналардан бири – Авлиё Лука номидаги халқаро шифохона жойлашган
The Asahi Shimbun / Getty Images
Теракт оқибатида воқеа жойида 13 киши вафот этади, 17 киши ўта оғир аҳволда шифохонага олиб борилади (улардан айримлари вафот этади), 37 киши оғир даражада заҳарланади. Қарийб 1000 киши вақтинча кўриш қобилиятини йўқотган

Kurita Kaku / Gamma-Rapho / Getty Images
Япониялик ҳарбийлар «Аум Синрикё»нинг газ ҳужумидан кейин вагонни тозаламоқда
Noboru Hashimoto / Corbis / Getty Images
1995 йил 20 мартдаги газ ҳужумида жабрланганлар Авлиё Лука номидаги халқаро шифохонада
Газ ҳужуми оқибатида жабрланган аёл
1995 йил 22 мартда «Аум Синрикё» штаб-квартирасида тинтув, метродаги терактдан икки кун ўтиб
The Asahi Shimbun / Getty Images
«Аум Синрикё» штаб-квартираси тинтув қилинганида кимёвий қуролларни тайёрлашда ишлатиладиган материаллар топилади

«Аум Синрикё» етакчиси Сёко Асаҳара сўроқдан кейин. 1995 йил 7 июл
The Asahi Shimbun / Getty Images
«Аум Синрикё»нинг 13 нафар етакчиси, жумладан Сёко Асаҳара ўлим жазосига ҳукм қилинади. Ҳукм 2018 йил июлида ижро этилган
Katsumi Kasahara / Gamma-Rapho / Getty Images
20 март куни «Аум Синрикё»нинг газ ҳужуми хотирланиб, япониялик полициячилар ва ўт ўчирувчилар биологик, кимёвий ва ядровий қуроллардан фойдаланган ҳолда уюштириладиган теракт оқибатларини бартараф этиш бўйича машғулотлар ўтказади. Улар бир дақиқалик сукут билан бошланади.

Jiji Press / AFP / Scanpix / LETA
Қурбонлардан бирининг беваси Сидзуэ Такаҳаси. 2025 йил
Richard A. Brooks / AFP / Scanpix / LETA

«Аум Синрикё» дунёнинг кўплаб мамлакатларида, жумладан, 1990-йилларда минглаб тарафдорлари бўлган Россияда ҳам террорчи ташкилот сифатида тан олинган. Японияда жиноий таъқибдан қутулиб қолган сектанинг собиқ аъзоларидан баъзилари янги диний ташкилотлар – «Алеф» ва «Ҳикаринова» («Дунё доираси»)ни тузишади. Улар террор ва сиёсий амбициялардан воз кечганини эълон қилган, бугунги кунда полиция ва махсус хизматлар назорати остида ҳаракат қилмоқда.

Мавзуга оид