Маънавий тубанлик ёки ўз келинига суқланиб қарайдиган қайноталар ҳақида

Келинни кимдир қиз ўрнида, кимдир келин ўрнида, яна кимдир эса аёл ўрнида кўришини биласизми?

Гап ўз зурриёдининг аёлига суқланиб қарайдиган маънавий тубан қайноталар ҳақида кетмоқда. Шундай инсонлар ҳам борми, дея ёқа ушлаётган бўлсангиз керак? Афсуски, жамиятимиз бундай инсонлардан холи эмас...

Жамиятимизда шундай инсонлар борки, уларни ер қандай кўтариб юрибди экан, деб ўйлаб қоласан киши. Бундай разил инсонларнинг сони оз бўлса-да, жамиятнинг қусурларидан ҳисобланади.

Нима учун оилалардан барака кўтарилиб кетмоқда, нима учун дуолар қабул бўлмаяпти? Чунки оиланинг ҳар бир аъзоси ўз вазифаси ва бурчини унутиб қўйган. Ота оиланинг устуни бўлади. Унинг сўзи сўз, қарори қарор бўлиши керак. Ҳозирда эса кўпчилик эркаклар оилани қандай қилиб мустаҳкамлаш ҳақида бош қотирмасдан, рўзғордаги майда-чуйдаларга аралашиб, ҳатто келинни қозонигача аралашадиган бўлиб қолишган. Оиланинг тизгини эса қайноналар қўлида. Бировнинг боласига келиним ё қизим деб эмас, чўри сифатида қараш, хаддан ташқари ўғлини аяш ёки қизғаниш каби иллатлар баъзи оналаримизга хос бўлиб қолмоқда.

Йигит ҳам уйланганидан кейин, келинга Яратганнинг менга берган омонати деб эмас, хонадонига дастёр деб қарайди. Баъзи келинлар эса қайнбўйинлар билан масофани қаттиқ ушлаш кераклигини унутиб қўйишади. Айниқса, қайнота билан.

Туркманистоннинг “Келин” деган фильми бўлар эди. Унда янги тушган келин қайнбўйинлар билан фақат кичик болалар орқали гаплашади. Бу одат ҳозирда ҳам Хоразмнинг баъзи туманларида сақланиб қолган. Айнан мана шу жойларда оилавий ажримларнинг сони кам.

Илгари қайнота ҳовлида юрса, келинлар ташқарига чиқишга истиҳола қилишган. Ҳозирда эса келин билан қайнбўйинлар орасидаги масофага қўшилиб ҳаё пардаси ҳам кўтарилгандек.

Келин туғруқхонада ётса, қайнонага қўшилиб қайноталар ҳам туғруқхонага борадиган бўлишган. Бу ҳам майли, келин ётган жойга, туғруқ залига қайноталарнинг, оталарнинг кириб бориши умуман мантиққа тўғри келмайди.

Бир хонадондаги манзарани айтиб беришди. Қўшни чиқиб қараса, ҳовлидаги сўрида келин бир томонда, қайнота иккинчи томонда ёнбошлаганларича телевизор томоша қилишаётган экан. Келиннинг қайнота ҳузурида ёнбошлаб ётиши одобсизлик ва беҳаёликдир. Қайнотанинг индамаслиги эса унинг фаросатсизлигидир.

Уқба ибн Омир розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Аёллар олдига киришдан сақланинг!” дедилар. Шунда ансорий бир киши: “Қайни ҳақида нима дейсиз?” деб сўради. Унга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Қайни ўлимдир”, деб жавоб қилдилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ва Имом Термизий ривояти).

 Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) маҳрами бўлмаган аёллар ёнига боришдан қаттиқ қайтарганлар. Қайнлар, яъни эрининг эркак қариндошлари ҳақидаги саволга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Қайни ўлимдир”, деб лўнда ва кескин жавоб қилганлар. Бунинг маъноси, Ибнул Амр «Ниҳоя» номли китобда ёзганларидек, «Аёл ўлақолсин, асло бундай қилмасин», деганидир. Эрнинг эркак қариндошлари келин олдига, ёнида эри бўлмаганида кирса, эр-хотин муносабатлари бузилиши мумкин. Чунки эр ўзи билан хотини ўртасидаги сирлардан биронта қариндошининг ҳам огоҳ бўлишини истамайди.

Келинларга ўгитларимиз: қайнота бўладими, қайноға ёки қайнука бўладими, уларнинг олдида ҳарир, тор, калта либосларда юрмаслик, ифорлар сепмаслик, улар билан бир жойда ёлғиз қолмаслик харакатини қилиш зарур. Ҳарна қилганда ҳам улар эркак киши.  Ҳаёда, ибода, юксак одобда бўлиш ҳар бир мўминнинг сифати. Ҳаё пардаси бўлган инсонларнинг иффат пардаси йиртилмас. Бу парда шундай муборакки, унча-мунча хатоларни ўзида беркитиб, йўқ қилади.

Мунира Абубакирова,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси мутахассиси
Манба: Ўзбекистон Мусулмонлари идораси расмий веб портали