Erdo‘g‘an Germaniyaga bordi, biroq nemis rasmiylari bundan xursand emas

Turkiya prezidenti Rajab Toyyib Erdo‘g‘an 17 noyabr kuni Berlinga tashrif bilan bordi, biroq nemis rasmiylari bu safarga imkon qadar kamroq e’tibor qaratmoqchi: ommaviy chiqishlar yoki qo‘shma matbuot anjumanlari bo‘lmaydi. Hatto ikki davlat rahbarlarining futbol bo‘yicha Germaniya va Turkiya milliy jamoalari o‘rtasidagi o‘yinga avvaldan rejalashtirilgan tashrifi ham bekor qilingan. Nemis rasmiylari Erdo‘g‘anning Isroilga qarshi pozitsiyasiga shunday munosabatda bo‘lishdi.

Erdo‘g‘an Turkiya prezidentligiga qayta saylangach, Germaniya kansleri Olaf Shols shu yil may oyida uni Berlinga taklif qilgandi. Ammo hozir, ko‘pchilik siyosiy sharhlovchilar yozganidek, bundan afsusda bo‘lsa kerak.

Ba’zi nemis siyosatchilari Erdo‘g‘anning tashrifini butunlay bekor qilishga chaqirishdi, biroq Shols keskinlikka bormaslikka qaror qildi va tashrif yopiq eshiklar ortidagi bitta uchrashuv va tushlik bilan o‘tkaziladigan bo‘ldi.

Shu bilan birga, Erdo‘g‘an Germaniya prezidenti Frank-Valter Shtaynmayyer bilan yana bir uchrashuv o‘tkazadi.

BBC nashrining Berlindagi muxbiri Demian Makginnesning yozishicha, poytaxt markazida misli ko‘rilmagan darajadagi xavfsizlik choralari qo‘llangan, bu AQSh prezidenti tashrifi paytidagi xavfsizlik darajasiga teng.

Germaniyada hokimiyat tepasida kim bo‘lishidan qat’i nazar, ikki davlat o‘rtasidagi munosabatlar uzoq yillar davomida bir xil darajada murakkabligicha qolmoqda. Nemis siyosatchilari Erdo‘g‘anni bir necha bor og‘ir sherik deb atashgan.

Isroil va Hamas o‘rtasidagi urush esa Berlin bilan Anqara o‘rtasidagi raxnani kuchaytirib, ikki tomonni yanada ajratgan ko‘rinadi.

Erdo‘g‘an Hamas harakatining 7 oktyabrda Isroilga uyushtirgan hujumini qoralashni istamadi va hamaschilarni «xaloskorlar» deb atadi.

Hamas g‘arbning bir qancha davlatlarida, jumladan Germaniyada ham terrorchi tashkilot deb tan olingan.

Shu bilan birga, so‘nggi paytlarda Isroilga qarshi bayonotlari oqimida Erdo‘g‘an Isroil davlati mavjudligi qonuniyligini shubha ostiga oldi va uni fashistik deb atadi.

Germaniyalik yahudiy siyosatchilar Erdo‘g‘anni antisemitizmni qo‘zg‘atishda ayblab, uning tashrifini bekor qilishga chaqirishdi.

Natsistlarning holokosti uchun tarixiy aybdorligini his qiladigan Germaniyada Isroilni qo‘llab-quvvatlash shubha ostiga olinmaydi va Berlin xalqaro siyosatining negizi hisoblanadi.

Shu hafta boshida Shols Turkiya rahbarining bayonotlarini bema’nilik degan edi.

Biroq, Isroilning G‘azodagi bombardimonlari ko‘lami va qurbonlar sonining ortib borayotgani Germaniyaning bu davlatni so‘zsiz qo‘llab-quvvatlash tamoyiliga biroz putur yetkazdi.

Hamas hujumi oqibatidagi dastlabki karaxtlikdan so‘ng, nemis markaziy matbuoti G‘azodagi holatni gumanitar falokat sifatida tobora ko‘proq tasvirlamoqda, bu esa Isroilning xatti-harakatlaridan jamoatchilikning bezovtalanishini kuchaytirmoqda.

Germaniya ko‘chalarida norozilik kuchaymoqda, 7 oktyabrdan beri deyarli har dam olish kunlari Falastinni qo‘llab-quvvatlovchi namoyishlar o‘tkazilmoqda. Germaniyada g‘azoliklarni qo‘llab-quvvatlovchi arablarning katta diasporasi yashaydi.

Falastinliklarni qo‘llab-quvvatlash an’anaviy ravishda nemis siyosatchilarining so‘l qanoti uchun ham juda muhimdir.

Ko‘pchilik prezident Erdo‘g‘anning tashrif chog‘ida mojaroga oid bergan har qanday izohlari ikki davlat o‘rtasidagi keskinlikni yanada kuchaytirishidan xavotirda.

Ammo, o‘zaro munosabatlar murakkab bo‘lishiga qaramay, Germaniya va Turkiya bir-biriga kerak. Turkiya uchun Germaniya muhim savdo hamkoridir. Qolaversa, Germaniyada Turkiyadan tashqaridagi eng yirik turk jamoati – 3 millionga yaqin aholi yashaydi. Ularning yarmidan ko‘pi Turkiyadagi saylovda ovoz bera oladi va ularning hamdardligi Erdo‘g‘an uchun juda muhim.

Berlin esa Yaqin Sharqdan Yevropaga borayotgan muhojirlar oqimini jilovlay oladigan davlat sifatida Turkiyaga muhtoj.

Kansler Olaf Shols Germaniya hukumatiga qochqinlarni qaytarib yuborish imkonini beruvchi Turkiya bilan kelishuvning tiklanishiga umid qilmoqda. Bundan tashqari, Germaniya yetakchisi Erdo‘g‘andan Ukrainadagi urush masalasida G‘arbga ko‘proq yordam berishini kutmoqda. Ushbu mavzular 17 noyabr kuni yopiq eshiklar ortida muhokama qilinishi kutilmoqda.

Eng muhimi, nemis rasmiylari Turkiya prezidentining ommaviy bayonotlaridan qo‘rqishadi va ularning oldini olish uchun barcha imkoniyatlarni ishga solishadi.