Genri Kissinjyer vafot etdi

Kissinjyerning konsultatsiya firma hisoblanmish Kissinger Associates ma’lumotiga ko‘ra, sobiq davlat kotibi Konnektikut shtatidagi uyida vafot etgan.

Genri Kissinjyer 1923 yil 27 may kuni Germaniyada yahudiylar oilasida tug‘ilgan. 1938 yilda oila ta’qiblardan qochib AQShga ko‘chib ketadi. Kissinjyerning siyosiy faoliyati 1960-yillarda boshlangan.

Genri Kissinjyer 1969–1977 yillarda AQSh prezidentlari Richard Nikson va Jyerald Fordga milliy xavfsizlik masalalari bo‘yicha maslahatchi va keyin Davlat kotibi sifatida SSSR va Xitoy bilan bilan munosabatlardagi keskinlikni yumshatish siyosati arxitektorlaridan biri bo‘lgandi.

«Chelnok diplomatiyasi» tushunchasi (uchinchi davlat ishtirokida mojarolarni hal qilish) Kissinjyer nomi bilan bog‘liq bo‘lib, u «Amerika tashqi siyosatining patriarxi» deb ham ataladi.

Kissinjyerning tashqi siyosatga bo‘lgan qarashlari ikki qudratli davlat, AQSh va SSSR o‘rtasidagi qarama-qarshilik yillarida shakllangan, realpolitik siyosat tarafdori bo‘lgan – bu to‘siqlarga chap berib, prinsiplarga zarar yetkazish hisobiga bo‘lsa ham imkoniyatlarni qidirish siyosatidir.

Diplomat Falastin-Isroil mojarosini barqarorlashtirishda qatnashgan va Isroil hamda arab mamlakatlari aloqalarini kengaytirishga yordam bergan, shuningdek 1973 yilda Viyetnam urushi yakunlangani haqidagi Parij tinchlik kelishuvini imzolagan. Mazkur urushni to‘xtatish borasidagi sa’y-harakatlari uchun Kissinjyer o‘sha yili tinchlik uchun Nobel mukofoti bilan taqdirlangan.

Iste’foga chiqqanidan keyin ham u siyosiy arenada qolishda davom etdi. Xususan, Rossiyaning Ukrainaga keng ko‘lamli bosqini yuzasidan chiqishlar qilib, Kiyevni hududlarini topshirish evaziga bo‘lsa ham tinchlik sulhi tuzishga chaqirdi. Bir necha oy o‘tib u bunday yon berish taklifidan voz kechdi va Ukrainaning NATOga a’zo bo‘lishini qo‘llab-quvvatladi. 2023 yil iyulida, 100 yoshlik yubileyidan keyin u Xitoy rahbari Si Jinping bilan uchrashgandi.