Tramp Harvardni milliardlardan mahrum qilmoqchi

AQSh prezidenti Donald Tramp ma’muriyati Harvard universitetida shunday atalmish «yahudiylarga nisbatan adovat»ga qarshi choralarni tekshirishni boshladi. Bu ushbu ta’lim muassasasini 9 mlrd dollargacha miqdordagi federal mablag‘dan mahrum etishga olib kelishi mumkin.

Dushanba kuni AQShning Ta’lim vazirligi, Sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar vazirligi hamda Bosh xizmatlar boshqarmasi Harvard universiteti va uning filiallariga ajratilgan federal kontraktlar va grantlarni «yangi tashkil etilgan yahudiylarga nisbatan adovat (antisemitizm)ga qarshi kurash bo‘yicha qo‘shma ishchi guruh» faoliyati doirasida «kompleks tekshiruv»dan o‘tkazishini e’lon qildi.

Ta’lim vaziri Linda Makmen shunday bayonot berdi: «Harvardning talabalarni yahudiylarga nisbatan adovat asosidagi kamsitishdan himoya qilishga qodir bo‘lmasligi — bir paytning o‘zida jamiyatni bo‘luvchi mafkuralarni ilgari surishi evaziga erkin fikrlashni chetga surishi — universitet nufuzini jiddiy xavf ostiga qo‘ydi». U yana hukumat «tegishli kontrakt agentliklari bilan hamkorlikda faoliyatni to‘xtatish to‘g‘risidagi buyruqlar zaruratini baholaydi», deya qo‘shimcha qildi.

Bayonotga ko‘ra, tekshiruv 256 mln dollarlik kontraktlar va 8,7 mlrd dollarlik ko‘p yillik grant majburiyatlarini qamrab oladi. Undan ko‘zlangan maqsad — universitetning fuqarolik huquqlari sohasidagi majburiyatlar, jumladan, federal qoidalarga muvofiqligini kafolatlash.

Tramp va Respublikachi partiya oliy ta’lim muassasalariga qarshi keng qamrovli tanqid kampaniyasini yo‘lga qo‘ydi. Ulardagi «vouk-mafkura»ni tanqid qilish bilan birga, antisemitizmni tekshirish va universitet fondlariga soliq solish kabi chora-tadbirlar bilan tahdid qilmoqda.

Dushanba kuni qabul qilingan qaror Harvardning yaqinda amalga oshirgan ehtiyot choralariga qaramasdan qabul qilindi. Universitet yahudiylarga nisbatan adovatga qarshi kurash bo‘yicha ishchi guruh tuzdi, universitetni antisemitizmda ayblagan talabalarning da’vo arizasi bo‘yicha kelishuvga erishdi, Yaqin Sharq tadqiqotlari markazi rahbariyatini ishdan bo‘shatdi va G‘arb sohilidagi Birzeyt universiteti bilan hamkorlikni bekor qildi. Shuningdek, universitet kamsitish va tazyiqlarga qarshi kurashda erishilgan yutuqlar bo‘yicha har yili hisobot chop etish majburiyatini oldi.

Elita oliy o‘quv yurtlariga qarshi so‘nggi bosim Kolumbiya universitetiga ajratilgan 400 mln dollarlik federal grantlarning mart boshida qaytarib olinishi ortidan yanada kuchaydi. Bu qaror talabalar namoyishlariga nisbatan boshqaruv va intizom choralarini o‘zgartirish talablari bilan bog‘liq ustunliklardan so‘ng qabul qilingan edi. Bu choralar 2023 yildan buyon universitetning ikkinchi prezidentining iste’fosiga olib keldi, biroq grant mablag‘lari hozircha qaytarib berilmadi.

Hukumat Pensilvaniya universitetiga ajratilgan $175 mlnlik moliyalashni ham to‘xtatdi. Bu qaror, taxminlarga ko‘ra, universitetning o‘sha vaqtda amalda bo‘lgan qoidalar asosida transgender sportchilarni ayollar musobaqalarida ishtirok etishga ruxsat bergani bilan bog‘liq.

Harvardning fondi 50 mlrd dollardan ortiq deb baholanadi. Rasmiylar ta’kidlashicha, ushbu mablag‘lar aniq maqsadlar — jumladan, talabalarga moliyaviy yordam ko‘rsatish uchun mo‘ljallangan. Joriy oy boshida universitet talabalarni qo‘llab-quvvatlash choralarini kengaytirishini e’lon qildi. Endi yiliga 100 ming dollar yoki undan kam daromadga ega oilalar farzandlari bakalavr ta’limini bepul olish imkoniyatiga ega bo‘ladi.

O‘tgan haftada Harvard yuridik fakultetining bir necha o‘nlab professorlari talabalarga murojaatnoma yo‘llashdi. Unda Tramp ma’muriyatining yuridik kompaniyalarga qarshi harakatlari va jamoat manfaatlariga oid masalalarda qonuniy fikr bildirgan shaxslarni jazolash orqali «qonun ustuvorligiga jiddiy tahdid solayotgani» qat’iy tanqid qilingan.