100 ming dollarlik “o‘yin”: Marg‘ilondagi bir jinoyat tafsiloti

Biznes sheriklar

Toshkent shahrida yashovchi Zayni Eshonqulov poyabzal savdosi bilan shug‘ullangan. U poytaxtdagi Eshonguzar bozorida oyoq kiyim sotgan. Marg‘ilonlik Shohnur Xalilov esa Zayni Eshonqulovning biznes sherigi bo‘lgan.

Bu ikkovlon bir marta o‘zaro hamkorlik qilishgan. Ya’ni Marg‘ilondagi poyabzal ishlab chiqaruvchi korxona dileri bo‘lgan Shohnur Xalilov Zayni Eshonqulovga 50 mln so‘mlik shippak bergan. Ammo Eshonqulov yoz mavsumi davomida ushbu tovarning barchasini sota olmagan hamda Xalilovdan 17 mln so‘m qarz bo‘lib qolgan. Sotuvchi ma’lum muddat dilerga ushbu pulni qaytara olmagan. Barchasi shundan boshlangan.

100 ming dollarlik reja

Biznes sheriklar o‘rtasida 17 mln so‘m “oldi-berdi” bo‘lgan o‘sha kunlarda Shohnur Xalilov Zayni Eshonqulovga sim qoqib, uni Marg‘ilonga chaqirgan. “Ikkita korxona dilerligini oldim. Kelsangiz ushbu korxonalardan tovar olib beraman”, degan u va Telegram orqali lokatsiya tashlab bergan.

Uning gaplariga ishongan poyabzal sotuvchi 2024 yilning 22 aprel kuni otasi va turmush o‘rtog‘i bilan birga Marg‘ilon shahriga qarab yo‘lga chiqqan. Uni Xalilov Marg‘ilon shahridagi katta aylanma yo‘l bo‘yida kutib olgan hamda o‘z mashinasiga mindirgan.

“Hozir ofisga boramiz. Shohimardondan bir o‘rtog‘im keldi. U Rossiyaga borib, katta pul ishlab topgan. Undan pul olib, birga tadbirkorlik qilamiz. O‘rtog‘im oldida mendan biznes uchun 100 ming dollar qarz olganingizni aytib, uni qachon qaytarishingizni so‘rayman. O‘rtog‘imning ko‘p puli bor, uni o‘zaro hamkorlikka ishontirish uchun shunaqa deyman”, deya iltimos qilgan Shohnur Xalilov yo‘l-yo‘lakay Zayni Eshonqulovdan.

Poyabzal sotuvchi uning gaplariga ishonib, garchi 100 ming dollar qarzi bo‘lmasa-da, bunga rozi bo‘lgan.

Shohimardonlik “puldor” kim?

Xalilov biznes sherigiga aytgan shaxs Nozim Qodirov edi. Ammo u Rossiyadan katta miqdorda pul ishlab kelgan puldor emas, shunchaki Shohnur Xalilovga chuv tushgan inson edi. Ya’ni Xalilov tadbirkorlik qilish va har oyda foydadan pul berib turish sharti bilan Nozim Qodirovdan 12 ming dollar pul olgan, biroq qarzining asosiy qismini qaytarmay kelgan.

Pulini so‘rab borgan Nozim Qodirovga Shohnur Xalilov bir odamda 100 ming dollar qarzi borligini, shuni olsa pulini qaytarishini bildirgan. Oradan 10 kun o‘tib, Shohnur Xalilov Nozim Qodirovga bir odam bilan ko‘rishishlari kerakligini aytgan.

“Unda 100 ming dollar haqqim bor, ammo berayotganda tilxat yozdirib olmagandim. Uning oldida o‘zingizni 200 ming dollar puli bor odam qilib ko‘rsatasiz, videoga olamiz”, degan Xalilov. Nozim Qodirov aytgan odamidan pulini olsa qarzini qaytaradi degan o‘yda rozilik bildirgan.

Shu tariqa Shohnur Xalilov har ikki tomonni aldagan.

Ofisdagi uchrashuv

2024 yilning 22 aprel kuni Shohnur Xalilov Nozim Qodirovga qo‘ng‘iroq qilgan va “100 ming dollar berishi kerak bo‘lgan odam” kelayotganini aytib, uni ofisga chaqirgan. U poyabzal sotuvchi Zayni Eshonqulovni nazarda tutgandi.

Shu tariqa, uchalasi Xalilovning ofisida uchrashgan. Jarayonda Nozim Qodirov puldor shaxs, Zayni Eshonqulov esa 100 ming dollar qarzi bor inson rolini o‘ynagan.

“Qanaqa biznes proyekt bo‘lsa ayting, akamizda pul bor”, degan Xalilov poyabzal sotuvchiga Nozim Qodirovni ko‘rsatib. So‘ngra suhbat jarayonida Eshonqulovdan 100 ming dollar qarzini qachon berishini so‘ragan. Bunga javoban Zayni Eshonqulov 50 ming dollarini ertaga, qolganini 5 kundan keyin berib yuborishini aytgan. Shohnur Xalilov ushbu suhbatni telefonida videotasvirga tushirgan.

“Rostga aylangan” yolg‘on

Ofisdagi uchrashuvdan so‘ng Zayni Eshonqulov Toshkentga qaytib ketgan. Oradan bir necha kun o‘tib, Shohnur Xalilov telefon orqali suhbatda unga puldor tanishi bizneslariga pul tikmasligini aytgan.

2024 yil 8 may kuni Xalilovning akasi A.Komilov poyabzal sotuvchiga qo‘ng‘iroq qilgan hamda ukasidan olgan 100 ming dollar qarzini nega bermayotganini so‘ragan. Bu gapdan shok holatiga tushib qolgan Zayni Eshonqulov Xalilovdan 100 ming dollar emas, 17 mln 46 ming so‘m qarzi borligini bildirgan.

Shundan so‘ng Xalilov Eshonqulovga qo‘ng‘iroq qilib, 100 ming dollar qarzini berishni so‘ray boshlagan.

Oradan ma’lum muddat o‘tgach Shohnur Xalilov Zayni Eshonqulov ustidan IIBga ariza bilan murojaat qilgan. Dalil sifatida ofisda yozib olingan videotasvir taqdim etilgan. Kamiga uning iltimosi bilan Nozim Qodirov tergovga ham yolg‘on ko‘rsatma bergan.

Shu tariqa, Marg‘ilon shahar IIB tomonidan Zayni Eshonqulovga firibgarlik bo‘yicha jinoyat ishi ochilgan hamda u ehtiyot chorasi sifatida qamoqqa olingan. Tergov bir tomonlama olib borilib, poyabzal sotuvchi 40 kun qamoqda yotgan.

Tezkor tadbirda ushlangan tergovchi

Bu orada ushbu “delo” bo‘yicha tergov Farg‘ona tuman IIBga o‘tkazilgan hamda hammasi teskari tomonga o‘zgarib ketgan. Ya’ni, 40 kun qamoqda yotgan Zayni Eshonqulov qo‘yib yuborilgan, Shohnur Xalilovga esa jinoyat ishi qo‘zg‘atilib, qamoq ehtiyot chorasi qo‘llanilgan.

O‘sha vaqtda Marg‘ilon shahar IIB tergov bo‘limi boshlig‘i lavozimida ishlagan A.Murtazaqulov esa Zayni Eshonqulovni ayblash uchun asoslar yetarli bo‘lmayotganini aytib, Xalilovdan 30 ming dollar so‘ragan va tezkor tadbirda qo‘lga olingan. Bu haqda sud hukmida, Shohnur Xalilovning ko‘rsatmasida keltirilgan.

“Marg‘ilon shahar IIB Tergov bo‘limi boshlig‘i A.Murtazaqulov meni chaqirtirib, dalillar tasdiqlanmayotgani va Z.Eshonqulovni ayblash uchun asoslar yetarli bo‘lmayotgani sababli 30 ming dollar berishni, shunda jinoyat ishi sudga chiqishini, ushbu puldan o‘ziga hech qanchasi qolmasligini aytdi. Shundan so‘ng tanishlarim bilan gaplashib, A.Murtazaqulovning harakati noqonuniy ekanini bildim. 2024 yil noyabr oyida uning ustidan DXXga ariza bilan murojaat qildim.

A.Murtazaqulovga nisbatan tezkor tadbir o‘tkazildi. Tadbir jarayonida A.Murtazaqulovni ofisimga chaqirtirib, unga 500 dollar berdim. A.Murtazaqulovni ushlashdi va u ishdan ketdi. Shu holatdan keyin jinoyat ishi bo‘yicha tafsilotlar teskarisiga ketib, A.Murtazaqulovga nisbatan tadbir qilib berganim uchun tergov organi Z.Eshonqulovni qamoqdan qo‘yib yuborib, menga nisbatan nohaq ayblov e’lon qildi”, degan Shohnur Xalilov o‘z ko‘rsatmasida.

Yuzaga chiqqan haqiqat

Shohnur Xalilov “o‘yini” va yuzaga keltirgan sun’iy dalillari bilan hatto tergovchilarni ham chalg‘ita olgandi. Ammo yakun baribir u o‘ylagani kabi bo‘lmadi. Haqiqat qaror topdi.

Xalilov tergovdagi ko‘rsatmasida Zayni Eshonqulov 2023 yil noyabr oyi o‘rtalarida Marg‘ilon shahridagi ofisiga bir o‘zi Gentra mashinasida kelib, undan 100 ming dollarni olib ketganini aytgan. Zayni Eshonqulov esa 2023 yilda umuman Marg‘ilon shahriga kelmagani, shuning uchun 2024 yil 22 aprel kuni kelganida Shohnur Xalilov unga lokatsiya tashlab bergani bildirgan. Xalilovning bu yolg‘oni Zayni Eshonqulovga tegishli telefon raqamining detalizatsiya va plingatsiya ma’lumotlari bilan rad etilgan.

Qolaversa, sudda Nozim Qodirov puldor odam rolini Xalilovning iltimosiga ko‘ra o‘ynaganini, tergovda ham yolg‘on ko‘rsatma berganini tan olgan.

Yana bir guvoh O.Obidov ham Shohnur Xalilovning iltimosi tufayli dastlabki tergovda Zayni Eshonqulov Xalilovning ofisidan qo‘lida qora yelim idishda nimadir olib chiqib ketganini ko‘rgani haqida yolg‘on ko‘rsatma berganini, aslida uni tanimasligini aytgan.

Shohnur Xalilov sudda aybiga iqrorlik bildirmagan. U Zayni Eshonqulovga tuhmat qilmaganini, unda haqiqatan ham 100 ming dollar haqqi borligini, bu pullarni yillar davomida ishlab topganini ma’lum qilib, o‘ziga nisbatan oqlov hukmi chiqarishni so‘rgan.

Biroq uning aybi jabrlanuvchi va guvohlarning ko‘rsatmalari, yuzlashtirish bayonnomalari, Eshonqulovga tegishli telefon raqamlarining detalizatsiya va plingatsiya ma’lumotlari hamda boshqa dalillar yig‘indisi bilan o‘z isbotini topgan deb hisoblangan.

Shohnur Xalilov sudda aybiga iqror bo‘lmasdan, o‘ziga nisbatan nohaq ayblov e’lon qilingani, Marg‘ilon shahar IIB tergov bo‘limi boshlig‘i A.Murtazaqulovga nisbatan tadbir qilib bergani sababli jinoyat ishi bo‘yicha tafsilotlar teskarisiga ketib, tergov organi Eshonqulovni qamoqdan qo‘yib yuborgani va uni qamab qo‘ygani haqidagi ko‘rsatuvi yuqoridagi dalillar bilan rad etilgan.

Jazo

Sud hukmi bilan Shohnur Xalilov Jinoyat kodeksining 139-moddasi 3-qismi “a, b, g” bandlari (og‘ir yoki o‘ta og‘ir jinoyat sodir etishda ayblab, og‘ir oqibatlar kelib chiqishiga sabab bo‘lgan holda g‘arazgo‘ylik yoki boshqa past niyatlarda tuhmat qilish) hamda 237-moddasi 2-qismi “a, g” bandlarida (ayblovning sun’iy dalillarini vujudga keltirgan holda og‘ir yoki o‘ta og‘ir jinoyat sodir etishda ayblab yolg‘on xabar berish) nazarda tutilgan jinoyatlarni sodir etganlikda aybli deb topilgan. Unga har bir modda bo‘yicha tayinlangan jazolarni qisman qo‘shish yo‘li bilan uzil-kesil 6 yil muddatga ozodlikdan mahrum qilish jazosi tayinlangan.

Shuningdek, Shohnur Xalilovdan jabrlanuvchi Zayni Eshonqulov foydasiga 50 mln so‘m ma’naviy zarar undirish belgilangan.

Ruslan Saburov,
Kun.uz
Sud materiallari asosida tayyorlandi.