«Kiyev AQShni Rossiya bilan urushga tortmoqda» - Rossiya AQShning xavfsizlik kafolati bo‘yicha xatiga javob berdi

Javob xati bir necha banddan iborat bo‘lib rus nashrlarida e’lon qilindi, chunki TIV rasmiy sayti payshanba kuni texnik sabablarga ko‘ra ishlamay qolgandi.

AQSh va NATO javobidan norozilik

Hujjatda aytilishicha, AQSh va NATO Rossiya tomonidan ishlab chiqilgan xavfsizlik kafolati bo‘yicha loyihaga munosib javob bermagan. Rossiya tomonining iddao qilishicha, sobiq ittifoq hududida harbiy baza tashkil etmaslik, Gruziya va Ukraina hech qachon NATOga kirmasligi bo‘yicha kafolat talablari e’tiborga olinmagan.

«Rossiya tomonining takliflari yoppasiga rad etilgan, faqat AQSh va ittifoqchilariga qulay bo‘lishi kutilgan bandlarga ittifoqchilar manfaatiga moslab javob berilgan», deyiladi javobda.

Rossiya tomoni AQSh va NATOning o‘z chegaralari yaqinida favqulodda faollashuvidan norozi bo‘lgan: «Bizning xavfsizligimiz uchun muhim bo‘lgan yo‘nalishlarda AQSh tomoni kelishishni istamayotgani uchun Rossiya boshqa choralarni, xususan, harbiy-texnik choralarni ko‘rishga majbur».

Ukrainaga «bosqin»

Hujjatda aytilishicha, Rossiya Ukrainaga bostirib kirmoqchiligi haqidagi gaplar Rossiyaga bosim qilish hisoblanadi va bu harakatlar Kreml ilgari surayotgan xavfsizlik kafolati bo‘yicha taklifni soyada qoldirish uchun qilinmoqda. Rossiya taqdim etgan hujjatda yozilishicha, Qrimning bosib olinishi Ukrainada sodir bo‘lgan davlat to‘ntarishi sabab amalga oshgan, qrimliklar esa Rossiyaga qo‘shilish uchun ovoz bergan.

«Ukrainaning NATOga kirishi Rossiya uchun chinakam xavfni keltirib chiqaradi. Chunki bunday bo‘lsa, Kiyev rejimi Vashington kelishuviga ko‘ra AQSh va ittifoqchilarini Rossiya bilan harbiy to‘qnashuvga tortish orqali Qrimni kuch bilan qaytarib olishga harakat qiladi», deyiladi hujjatda.

NATOning «ochiq eshiklar» siyosati

Rossiya tomoni Yevropaning har qanday davlatiga NATOga kirish imkonini beradigan «ochiq eshiklar» siyosatini tanqid qilgan: «Bu siyosat YeXHT bazaviy majburiyati bo‘lgan «o‘z xavfsizligini o‘zgalarga xavf tug‘dirgan holda ta’minlash taqiqlanishi» to‘g‘risidagi tamoyilga to‘g‘ri kelmaydi», deyiladi xatda.

Askarlarni chegaradan olib ketish

Xatda Moskva AQSh va ittifoqchilarining Ukraina bilan chegaradan askarlarni olib ketish bo‘yicha qilgan talablariga ham javob qaytargan: «Rossiya askarlarining mamlakat ichidagi harakati AQShni o‘ylantirishi shart emas. Ularga Ukrainada harbiylarimiz yo‘qligini eslatib qo‘ymoqchimiz».

O‘z navbatida, AQSh Rossiyani Rossiya-NATO kelishuvidagi «doimiy qo‘shimcha harbiy kuchlar sonini oshirish»ni taqiqlovchi talabini cheklab o‘tishda ayblagan.

Xatda Rossiya AQShning javobidan qoniqmagani yana bir bor ta’kidlangan: «NATO 10 fevral kuni taqdim etgan xatni tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrov AQSh davlat kotibi Entoni Blinkenga 28 yanvardagi murojaatiga javob deb qabul qila olmaymiz. Biz milliy tartibda javob berilishini so‘ragandik».

Yadro quroli haqida

Rossiya tomonining ma’lum qilishicha, AQSh yadro quroli bo‘yicha Moskvaning xavotirlariga bee’tibor bo‘lgan.

«NATOning yadrosiz davlatlar hududida AQShning yadro qurollari borligi bo‘yicha muammoni hal qilishga qaratilgan takliflarimiz e’tiborga olinmagan. Bu qurollar to‘g‘ridan to‘g‘ri Rossiya hududiga xavf solishi mumkin. Biz bunday qurollarni Yevropa hududidan olib ketish, ular ishtirokida mashg‘ulotlarni ham cheklashni istagandik», deyiladi xatda.

«Hayronman, bular qanday kelishmoqchi, hech kim murosaga bormayapti»

Moskva davlat xalqaro aloqalar instituti qoshidagi xalqaro tadqiqotlar instituti ilmiy xodimi Andrey Baklitskiyning fikricha, Rossiyaning xatida xavfsizlik kafolatida ilgari surilmagan yangi bandlar paydo bo‘lgan. Xususan, strategik va hujumkor qurollar haqida. Ekspertning fikricha, tomonlar murosaga borishi haqida gapirish hozircha imkonsiz.

«Rossiyaning javobida strategik barqarorlik masalasi, xususan, yadro qurolidan birgalikda bosqichma-bosqich voz kechish bo‘yicha kelishuv tilga olingan. Vaholanki, xavfsizlik kafolati loyihasida, umuman, oxirgi ikki oy davomida bu borada so‘z bormagandi. Bundan shunday xulosaga kelish mumkin: umumiy tayanish imkonini beradigan asos bo‘lmasa, strategik barqarorlik haqida unutsa ham bo‘ladi. Endi esa o‘sha asoslar paydo bo‘la boshladi», deydi ekspert.

Baklitskiyning aytishicha, Rossiya javob xatining o‘rta va yaqin masofadagi raketalar bo‘yicha kelishuv haqidagi bandiga alohida hafsala bilan javob yozgan. Ekspert aynan shu qism ustida alohida ishlanganini aytmoqda. Oldinroq AQSh Rossiyaga maksimum Tramp vaqtida chiqib ketgan o‘sha kelishuvga qaytishi mumkinligini taklif qilgandi.

«Qolgani esa oldingi aytilgan gaplar. Biz Yevropadan yadro qurollari olib chiqilishini xohlaymiz, Ukrainaning NATOdagi kelajagi borasida aniq javob istaymiz, kabi bandlar avval rad javobi olingan talablarning boshqa javob olish maqsadida takrorlanishidir», deydi ekspert.

Ekspert ikki tomon kelishishi uchun asos ko‘rmayotganini aytdi.

«AQSh va Rossiyaning javoblarida tomonlardan biri murosaga borishiga ishora ko‘rmayapmiz. Bunaqada qanday kelishish mumkin hayronman. Hozircha diplomatiya davom etmoqda, lekin tayinli natija bo‘layotgani yo‘q», deydi Baklitskiy.

Oldingi javoblarda nimalar haqida so‘z borgandi?

2 fevral kuni Ispaniyaning El Pais nashri AQSh va NATOning Rossiya xavfsizlik kelishuvi bo‘yicha talabiga javobi ekani aytilgan hujjat matnini e’lon qilgandi. Unda rasmiy Moskva Rossiya-NATO munosabatlarini mustahkamlashi uchun xizmat qilishi kutilgan va Rossiyaning o‘zi tashkil etilishida yordam bergan prinsiplarni buzishda ayblangan. Hujjatda NATO Rossiya bilan Moskvada ham, Bryusselda ham muloqotni davom ettirishga tayyorligini bildirgan.

NATO javobida alyans «ochiq eshiklar» siyosatida sobit qolishi yana bir bor ta’kidlangan. Ya’ni har bir davlat o‘z xavfsizlik masalasini o‘zi hal qilishi kerakligi aytilgan. Javobda AQSh tomoni ham Rossiya bilan har qanday sohada muloqotga tayyorligini bildirgan.

AQShning rasmiy javobi Rossiya o‘tgan yil oxirida taqdim etgan xavfsizlik kafolati loyihasiga xat ko‘rinishida javob talab qilganidan keyin berildi. Rossiya G‘arbdan sobiq ittifoq hududida NATO bazalari bo‘lmasligini, alyans bu davlatlar bilan umuman aloqa qilmasligini talab qilmoqda. Asosiy talab esa Ukraina va Gruziyani alyansga umuman qabul qilmaslik hisoblanadi. Shuningdek, Rossiya NATO infratuzilmalari 1997 yilgi holatiga qaytishini ham istaydi.

Rossiya xavfsizlik kafolati talabi bo‘yicha AQShning javobi Rossiya tomonini qoniqtirmadi. Putin bu haqda ochiqchasiga gapirdi. «NATO kengaymasligi, Rossiya chegarasida zarbdor qurollar joylashtirmaslik va NATOning harbiy infratuzilmasini 1997 yilgi holatga qaytarish bo‘yicha uchta asosiy talabimiz bo‘yicha xolis javob olmadik», degandi Putin.