2 aprel yangiliklari: O‘zbekistonda ro‘y bergan muhim voqea va hodisalar

Qo‘shmachini sud zalidan ozod qilgan sudya, soliqqa tortiladigan san’atkorlar, mo‘l hosil uchun fermerlarga soliq imtiyozlari va qurol topshirganga mukofot puli — o‘tgan kun davomida Kun.uz’da yoritilgan dolzarb va muhim O‘zbekiston yangiliklari bilan tanishtiramiz.

San’atkorlar 2027 yildan soliq to‘laydi

2027 yil 1 yanvardan boshlab O‘zbekistonda san’atkorlardan daromad solig‘i majburiy undiriladi. Bu haqda Soliq qo‘mitasi raisining birinchi o‘rinbosari Mubin Mirzayev ma’lum qildi. Unga ko‘ra, hozir san’atkorlar daromadlarini to‘liq deklaratsiya qilmayapti va shu sababli ko‘p hollarda soliq to‘lanmayapti.

Yangi tartibga ko‘ra, san’atkorlarga 2025 va 2026 yillarda daromadlar deklaratsiyasini to‘g‘rilash uchun imkoniyat beriladi. Agar 2027 yildan so‘ng daromad yashirilsa yoki soliqdan qochish holati aniqlansa, nazorat tekshiruvlari orqali majburiy undirish amalga oshiriladi.

Hozirgi paytda xufiyona iqtisodiyotga qarshi kurash doirasida maxsus qaror loyihasi ishlab chiqilmoqda. Soliq qo‘mitasi ma’lumotiga ko‘ra, mamlakatda 18 mln nafardan ortiq fuqaro daromadga ega bo‘lib, ularning barchasi soliq to‘lashi lozim. Ayni paytda faol soliq qarzdorligi 8,5 trln so‘mni tashkil etmoqda.

Fermerlarga mo‘l hosil uchun soliq imtiyozi

2025 yil hosilidan boshlab paxta va g‘alladan yuqori hosil olgan fermerlar yer solig‘ini uch karra kam to‘laydi. Prezident qaroriga ko‘ra, har gektardan kamida 50 sentner paxta yoki 80 sentner g‘alla yetishtirgan fermer xo‘jaliklariga katta imtiyozlar beriladi.

Shu asosda, ular keyingi yili ijaradagi yerning kamida 25 foiziga ozuqa, sabzavot, poliz yoki dukkakli ekinlarni ekishi kafolatlanadi. Qolaversa, fermerlar kengashiga to‘lanadigan badal 0,3 foiz etib belgilanadi.

Eng asosiysi — yer solig‘ini hisoblashda uch karragacha kamaytiruvchi koeffitsiyent qo‘llanadi. Shuningdek, kooperativga a’zo fermerlar paxtani to‘g‘ridan to‘g‘ri sotishi mumkin bo‘ladi. Bunda shartnomalar maxsus birja axborot portali orqali rasmiylashtiriladi.

«Ibratli sudya» xavfli retsidivistni qamoqdan ozod qildi

Namangan viloyati sudi sudyasi Avazbek Inomov avvalgi jazo muddatida yana jinoyat sodir etgan xavfli retsidivist ayol — Shohsanam Dadabayevani qamoqdan ozod qildi. U qo‘shmachilik va fohishaxona saqlashda ayblanib, 5 yil 1 oyga ozodlikdan mahrum etilgan edi. Ammo apellyatsiya sudi Inomov raisligida uning jazosini shartli deb topib, sud zalidan ozod qildi. Ajrimda Dadabayevaning «ayol kishi ekani, 3 nafar farzandi borligi» inobatga olingan.

Sudya Inomov avvalroq Pop tumani hokimining o‘g‘lini ham o‘g‘irlik uchun tayinlangan ozodlikdan mahrum etish jazosidan qutqargan edi. Bu ish jamoaviy muhokamalarga sabab bo‘lib, keyinchalik qayta ko‘rib chiqilgan va avvalidagi hukm o‘z kuchida qoldirilgan.

Shunga qaramay, Inomov 2024 yilda «Ibratli sudya» mukofoti bilan taqdirlangan. Sudlov tizimidagi bunday ziddiyatli qarorlar jamoatchilikning jazo muqarrarligiga ishonchini pasaytirishi aniq.

Energiya samaradorligi agentligi tashkil etildi

O‘zbekistonda Energiya samaradorligi milliy agentligi tashkil etiladi. Bu to‘g‘risida prezident farmoni qabul qilindi. Agentlik soha siyosatini yuritish, rag‘batlantiruvchi va ta’sir etuvchi choralar ishlab chiqish bilan shug‘ullanadi.

2025 yil 1 iyuldan boshlab aholiga uy-joylarni energiya auditi uchun, quyosh panellari va geliokollektorlar qiymatining 20 foizigacha, issiqlik nasoslari uchun esa 40 foizgacha subsidiya ajratiladi. Bir fuqaroga beriladigan subsidiya miqdori BHMning 50 baravaridan oshmaydi — taxminan 18,75 mln so‘m.

Joriy yilning 1 sentabrigacha raqamli platforma ishga tushiriladi, 1 oktyabrga qadar esa «yashil» standartlar joriy etiladi. Shuningdek, agentlik huzurida maxsus jamg‘arma tuziladi.

Qurol topshirganga mukofot puli beriladi

O‘zbekistonda ro‘yxatdan o‘tkazilmagan qurol va o‘q-dorilarni ixtiyoriy topshirganlarga mukofot to‘lanadi. Vazirlar Mahkamasi qabul qilgan qarorga asosan, yangi tartib joriy etildi.

Endilikda jismoniy shaxs ichki ishlar organiga murojaat qilib qurol yoki o‘q-dorini topshiradi. Shu kunning o‘zida kvitansiya rasmiylashtiriladi, so‘ng tekshiruvlar o‘tkaziladi. Komissiya qaroridan so‘ng mukofot pullari to‘lanadi.

Mukofot miqdori BHMning 5 foizidan 500 foizigacha. Masalan, soyli stvolli o‘qotar qurol uchun — 500 foiz, silliq stvolli qurol uchun — 400 foiz, patron uchun — 5 foiz mukofot belgilangan. Gazli, elektrli va sovuq qurollar uchun ham turlicha miqdorda mukofotlar ko‘zda tutilgan.