«Savdo urushlarida g‘oliblar bo‘lmaydi». Trampning bojlariga dunyo bo‘ylab qanday munosabat bildirilmoqda?

Trampning farmoniga ko‘ra, yangi tariflar dunyoning barcha mamlakatlariga nisbatan qo‘llanadi. AQShga tovarlar importi uchun bazaviy, eng kam bojxona boji 10 foizni tashkil etadi.

Ayrim davlatlar uchun yuqoriroq tariflar belgilangan: masalan, Xitoyga 34 foiz, Yevropa Ittifoqi mamlakatlariga – 20 foiz, Yaponiyaga – 24 foiz, Hindistonga – 26 foizlik tarif joriy etilgan.

Yevrokomissiya rahbari Ursula fon der Lyayyen AQSh prezidenti qarori «jahon iqtisodiyotiga jiddiy zarba bo‘lgani»ni ta’kidladi. «Prezident Trampning butun dunyo, jumladan, Yevropa ittifoqi uchun ham bojlar joriy etishi jahon iqtisodiyotiga jiddiy zarba bo‘ldi. Noaniqlik kuchayib boradi va proteksionizm yanada o‘sishiga turtki bo‘ladi. Buning oqibatlari butun dunyo bo‘ylab millionlab odamlar uchun dahshatli bo‘ladi. Bu darhol seziladi. Millionlab fuqarolar oziq-ovqat uchun to‘lovlarning oshishiga duch kelishadi. Dori-darmon va transport qimmatlashadi. Inflatsiya o‘sadi», – dedi u Samarqanddagi «Yevropa Ittifoqi – Markaziy Osiyo» sammitida so‘zlagan nutqida.

Yevrokomissiya rahbari agar AQSh muzokaralarga borishni istamasa, Yevropa javob choralarini ko‘rishi haqida ogohlantirdi.

«Biz po‘lat tariflariga javoban choralarning birinchi paketini ishlab chiqishni yakunlayapmiz. Va hozir biz muzokaralar muvaffaqiyatsizlikka uchragan taqdirda o‘z manfaatlarimiz va biznesimizni himoya qilish uchun keyingi qarshi choralarni ko‘rishga tayyorlanmoqdamiz», – degan u.

Irlandiya bosh vaziri o‘rinbosari Saymon Harris Yevropa Ittifoqi «o‘z javobida xotirjamlik va vazminlikni saqlashi kerakligi»ni aytdi va «Yevropa Ittifoqi va Irlandiya AQSh bilan muzokaralar asosida yechim topishga tayyorligi»ni qo‘shimcha qildi.

Italiya bosh vaziri Jorjia Meloni (u yanvar oyida Trampning inauguratsiyasida Yevropadan qatnashgan yagona davlat rahbari bo‘lgandi) uning tariflar bo‘yicha qarorini «noto‘g‘ri» deb atadi va «AQSh bilan kelishuvga erishish va savdo urushiga yo‘l qo‘ymaslik uchun barcha imkoniyatlarni ishga solish»ga va’da berdi.

«Biz savdo to‘siqlari ko‘payishini istamaymiz. Biz savdo urushini xohlamaymiz. Bu xalqlarimizni qashshoqroq, dunyoni esa uzoq muddatli istiqbolda xavfliroq qiladi», – deya ogohlantirdi Shvetsiya bosh vaziri Ulf Kristersson.

Fransiya prezidenti Emmanuel Makron payshanba kuni Yelisey saroyida ishbilarmon doiralar vakillarini qabul qilishini ma’lum qildi.

Xitoy savdo vazirligi bayonot berib, Amerika prezidentining bu qadamini qoraladi va o‘z huquq va manfaatlarini himoya qilish uchun qarshi choralar ko‘rish bilan tahdid qildi.

«Savdo va tarif urushlarida g‘oliblar yo‘q va proteksionizm – bu yechim emas. AQSh o‘zining noto‘g‘ri xatti-harakatlarini to‘g‘rilashi va barcha davlatlar, jumladan, Xitoy bilan savdo bahslarini tenglik, o‘zaro hurmat va o‘zaro manfaat asosida maslahatlashuvlar yo‘li bilan hal qilishi kerak», – deyiladi bayonotda.

Yaponiya bosh vaziri Shigeru Ishiba Tokiodagilar «ikki tomonlama iqtisodiy aloqalar, jahon iqtisodiyoti va ko‘p tomonlama savdo tizimiga katta salbiy ta’sir ko‘rsatadigan» yangi tariflardan chetda qolmaganidan «juda hafsalasi pir bo‘lgani»ni aytdi.

«AQSh hukumatining joriy choralari va boshqa keng ko‘lamli savdo cheklovlari Yaponiya va AQSh o‘rtasidagi iqtisodiy munosabatlarga, shuningdek, jahon iqtisodiyoti va ko‘p tomonlama savdo tizimiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi», – degan u.

Ishiba imkon bo‘lsa, shaxsan prezident Trampdan bu choralarni qayta ko‘rib chiqishni so‘rashga va’da berdi.

«Global tarif urushi yaqinlashayotgani munosabati bilan vaziyat juda jiddiy tus olayotgan ekan, hukumat ushbu savdo inqirozini bartaraf etish uchun o‘z ixtiyoridagi barcha imkoniyatlarini ishga solishi kerak», – dedi Janubiy Koreya prezidenti vazifasini bajaruvchi Xan Dok Su.

Dok Su yangi tariflar joriy etilishidan zarar ko‘rgan korxonalarni, jumladan, avtomobilsozlik korxonalarini favqulodda qo‘llab-quvvatlash choralarini ko‘rishni buyurdi, deb xabar berdi mamlakat sanoat vazirligi.

«Do‘stlar bunday qilmaydi», – deya ta’rifladi Avstraliya bosh vaziri Entoni Albaneze Amerika bojlari joriy etilishini. «[Tramp] ma’muriyati tariflari hech qanday mantiqqa ega emas va ikki davlat o‘rtasidagi sheriklik asoslariga ziddir», – degan u.

Kanada bosh vaziri Mark Karnining so‘zlariga ko‘ra, mamlakat «bu tariflarga qarshi choralar bilan kurashmoqchi» va «maqsadli va kuch ishlatish orqali harakat qiladi». «Ishchilarimizni himoya qilamiz va G7’dagi eng kuchli iqtisodiyotni quramiz», – degan u.

Yaqinda Amerika tovarlari importiga barcha bojxona to‘lovlarini bekor qilgan Isroil Vashington tomonidan 17 foizlik tariflar joriy etilishidan «butunlay shokka tushdi», deb yozadi mahalliy OAV.

«AQShdan importga bojlarni butunlay bekor qilish to‘g‘risidagi qaror bu qadamning oldini olishiga ishonchimiz komil edi», – deya Isroil rasmiysining so‘zlarini keltiradi nashrlar.

Rossiya-chi?

Trampning farmonida ham, Oq uy tomonidan e’lon qilingan importga bojlar kiritish haqidagi qo‘shimcha materiallarda ham Rossiya nomi keltirilmagan.

Oq uy matbuot kotibi Kerolayn Levittning Axios nashriga aytishicha, bu Rossiyaga qarshi joriy qilingan sanksiyalar shundoq ham «sezilarli darajada savdo qilish imkoniyatini istisno qilgani» bilan bog‘liq.

2024 yilda Rossiya va AQSh o‘rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 3,5 milliard dollarni tashkil etgan, bu 1992 yildan beri eng past ko‘rsatkichdir.

Kuba, Belarus va KXDR ham Trampning yangi bojlari ta’siriga tushmadi, chunki bu mamlakatlarga nisbatan amaldagi Amerika sanksiyalari shundoq ham juda qattiq, deya qo‘shimcha qildi u.

Biroq, Axios ta’kidlashicha, AQShning Rossiya bilan savdo hajmi, masalan, yangi bojlar joriy etilgan Mavrikiy yoki Bruneynikidan ko‘proq. 

Rossiya allaqachon kiritilgan sanksiyalar tufayli yangi bojlar ostiga tushmagani haqida New York Times nashrining Oq uydagi anonim manbasi va AQSh moliya vaziri Skott Bessent ham Fox News telekanaliga bergan intervyusida ma’lum qildi.